Έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο θέλετε να σχετιστείτε με ορισμένα άτομα ενώ με άλλα όχι;
Από πού προέρχεται αυτή η επιθυμία και πόσο εύκολο είναι τελικά να κάνετε τη λάθος επιλογή; Η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια κα Σταυρούλα Σανίδα, μιλά για το θέμα που απασχολεί και θα συνεχίσει να απασχολεί τους ανθρώπους για πολλά χρόνια ακόμα, τον έρωτα και τις ανθρώπινες σχέσεις.
Κα Σανίδα με ποια ασυνείδητα κριτήρια γίνεται η επιλογή συντρόφου και πόσο ρόλο παίζουν οι γονείς μας; Βρίσκουμε ανθρώπους που τους μοιάζουν γιατί αναζητούμε την οικειότητα;
Μπορεί να βλέπουμε ανθρώπους που εξωτερικά δεν ταιριάζουν αλλά μεταξύ τους εκείνοι λειτουργούν σαν το κλειδί με την κλειδαριά. Αυτό βέβαια μπορεί να μην το συνειδητοποιούν εξαρχής, καθώς τα πρώτα κριτήρια είναι η εξωτερική εμφάνιση, η αυτονομία, η εργασία, κ.λπ. αλλά πολλές φορές τυχαίνει να είναι ένα ζευγάρι σε σχέση χρόνια και να μην έχει καταλάβει το ασυνείδητο που τους δένει. Το οποίο μπορεί να έχει και θετικό και αρνητικό πρόσημο.
Για παράδειγμα, ένα αρνητικό δέσιμο: Ο άντρας μπορεί να έχει κάποια ναρκισσιστικά στοιχεία και να κουμπώσει με μία γυναίκα, που θα έχει εξαρτητικά στοιχεία. Ο κάθε ένας είναι έτσι επειδή με αυτόν τον τρόπο έχει μεγαλώσει από τις πατρικές οικογένειες, έχει διδαχθεί τέτοια μαθήματα. Υπάρχουν και πολλές φορές που μπορεί κάποιος να γεννηθεί με αυτά τα στοιχεία αλλά σίγουρα το περιβάλλον θα το ενισχύσει.
Ο νάρκισσος λοιπόν, δεν θα επιλέξει πάλι νάρκισσο και είναι πολύ πιθανό να βρίσκεται σε μία σχέση με εξαρτητικό χωρίς να το συνειδητοποιεί κανένας από τους δύο. Ο εξαρτητικος θα σκεφτεί “τον θαυμάζω, μπορώ να στηριχτώ πάνω του”, αλλά δεν μπορεί να ψάξει αυτούς τους μηχανισμούς που αναφέραμε παραπάνω.
Όταν στην ψυχοθεραπεία τα άτομα συνειδητοποιούν την προσωπικότητά τους και αυτούς τους ψυχολογικούς μηχανισμούς, αυτοί που παλαιότερα θα κούμπωναν στη σχέση, τώρα έχουν αλλάξει και δεν ταιριάζουν πια. Όταν αποκτούν αυτογνωσία, πρέπει και οι δυο να αλλάξουν τη στάση τους για να κουμπώνει ο ένας στον άλλον, καθώς οι αλλαγές συμπαρασύρουν επιλογές.
Πως μπορώ να ξεφύγω από αυτή την επιλογή;
Για να ξεφύγουμε από αυτή την επιλογή ένας δρόμος είναι η αφύπνιση. Μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Ένας δρόμος είναι η ψυχοθεραπεία, καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον ίδιο μας τον εαυτό και τις επιλογές μας, άλλος είναι ένα συμβάν στη ζωή μας. Για παράδειγμα, η πανδημία κάποιους τους αφύπνισε, έβαλαν τα πράγματα σε μία σειρά, προσπαθούν να δουν ποιο είναι το νόημα στη ζωή. Πολλά ζευγάρια κλείστηκαν στο σπίτι και έγινε ένας χαμός ή άλλα ήρθαν πιο κοντά. Το θέμα είναι να δουν αυτό που τους συμβαίνει και να το πάρουν ως ευκαιρία για αφύπνιση.
Πολλά παντρεμένα ζευγάρια θα πουν κάτι του τύπου «Δεν χωρίζω για το παιδί», νομίζοντας πως είναι η πιο σωστή επιλογή, παρόλο που μπορεί να μην αντέχουν τον/τη σύντροφο, είναι όμως;
Η συντριπτική πλειοψηφία το προτάσσει αυτό σαν επιχείρημα. Σίγουρα είναι πολύ δύσκολη απόφαση, όταν ένα ζευγάρι έχει παιδιά και είναι χρόνια μαζί να πρέπει να χωρίσει, είναι και συναισθηματικά δύσκολο και πρακτικά. Βέβαια, αν κάποιος δεν έχει μάθει να λύνει τέτοιου είδους προβλήματα και να αντιμετωπίζει κρίσεις, ο εύκολος δρόμος είναι αυτός της αποφυγής. Αποφεύγουν να πάρουν μια δύσκολη απόφαση μέσω της δικαιολογίας των παιδιών. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί πως και για τα παιδιά είναι σίγουρα δύσκολο. Αλλά όταν τα βάζεις μπροστά, υπονοώντας πως «μένω με τη μητέρα σου για χάρη σου» είναι ενοχοποιητικό, γιατί βάζεις πρωταγωνιστή το παιδί, ενώ δεν πρέπει να είναι αυτός ο ρόλος του. Επίσης, καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του παιδιού τού δίνεις κάποια μαθήματα, κάποια διδάγματα αγάπης… Τι μάθημα θα δώσεις στο παιδί σου λειτουργώντας με αυτόν τον τρόπο;
Κάποιος που θα απιστήσει στη σχέση δεν έχει επιλέξει σίγουρα λάθος σύντροφο; Αφού ακυρώνει μόνος του την επιλογή του.
Η απιστία είναι μία επιλογή αλλά είναι και μία συμπεριφορά. Προσπαθούμε να δούμε τι εξυπηρετεί αυτή η συμπεριφορά. Μια πρώτη εξήγηση μπορεί να είναι ότι έχει κουραστεί. Ο σύντροφος που βρίσκει έναν άλλον άνθρωπο, μπορεί να έχει παράπονα από τη σχέση του και δεν καλύπτεται λόγω του ότι λείπει ή δεν λαμβάνει όση σημασία θέλει. Εξαρτάται κάθε φορά, αλλά παίζει σημαντικό ρόλο το κατά πόσο έχουν μάθει να εκφράζονται ή κατά πόσο προσπαθούν να προσκαλέσουν τον σύντροφο ή να του εκφράσουν ένα παράπονο έτσι ώστε να δει και εκείνος πως θα αντιδράσει. Η απιστία μπορεί να καταδεικνύει και ένα τρόπο που κάποιος λύνει προβλήματα, πάλι συναντάμε τον δρόμο της αποφυγής δηλαδή. Επίσης, μεγαλώνοντας απλώς μπορεί να επιλέγω διαφορετικό δρόμο και να μην βρίσκω πια νόημα στην επιλογή που έκανα στα 20 ή στα 30 μου χρόνια.
Πολύ συχνό φαινόμενο είναι επίσης οι χωρισμένοι να βρίσκουν πολύ σύντομα το επόμενο άτομο για να σχετιστούν. Αυτός ο τρόπος τι επιπτώσεις θα έχει στην επόμενη σχέση;
Ναι, είναι κάτι που το συναντάμε πολύ συχνά. Αξίζει να θρηνήσουμε για κάτι που τέλειωσε, δηλαδή όταν χωρίζει κάποιος και κατευθείαν μπαίνει σε μία νέα σχέση, είναι σαν να κάνει δύο πράγματα ταυτόχρονα. Έχει μια αντίφαση μέσα. Πρώτα πρέπει να δώσουμε χρόνο για να θρηνήσουμε κάτι που τέλειωσε και μετά να ζήσουμε το καινούργιο. Θα λέγαμε πως είναι πιο ξεκούραστο έτσι. Όταν όμως κάποιος έχει μάθει να πηγαίνει από τη μια σχέση στην άλλη γιατί η πολλή ελευθέρια και η αυτονομία του δημιουργεί απίστευτη αβεβαιότητα, του είναι πολύ δύσκολο να πει ότι θα μείνει μόνος του έστω και δυο μήνες προκειμένου να μην αναπαράγει μοτίβα. Το περιθώριο που αφήνουμε για να μείνουμε μόνοι μας θα λειτουργήσει θετικά και αυτογνωσιακά αλλά και για να πούμε αντίο στην προηγούμενη σχέση και στη συνέχεια να δούμε την επόμενη με μία καινούργια ματιά. Αλλά είναι άνθρωποι που δεν το επιλέγουν αυτό. Εκείνη την ώρα αυτοί οι άνθρωποι δεν ακούν τις πραγματικές τους ανάγκες.
Είναι λογικό να μας φοβίζει η μοναξιά;
Ο φόβος αυτός είναι ανθρώπινος, θέλουμε να νιώθουμε ότι ανήκουμε κάπου. Η ανθρώπινη φύση έχει να κάνει με το «μαζί», όχι το εξαρτητικό όμως. Όλοι οι φόβοι είναι λογικοί. Όταν όμως αυτά τα συναισθήματα έχουν μια υπερβολή, είναι κάπως σαν να κουμπώνουν εκεί θέματα που κουβαλάει ο καθένας μέσα του, τι έχει διδαχθεί από την πατρική του οικογένεια.
Ποιοι είναι οι σωστοί λόγοι για να προχωρήσουμε σε μία σχέση; Πώς θα μας βοηθήσει η ψυχοθεραπεία;
Με την ψυχοθεραπεία θα αποκτήσουμε επίγνωση. Αλλά είναι πολύ σημαντικό πρώτα να μεταφραστεί από τον καθένα μας αυτό που λέμε «σωστός» και «λάθος» σύντροφος. Τι σημαίνει για εμάς σωστός και λάθος; Αυτό που ορίζω εγώ σαν «σωστοί σύντροφοι» είναι δυο άνθρωποι να μπορούν να μιλούν την ίδια γλώσσα ή να έχουν την προθυμία να το κάνουν, όταν γνωριστούν. Να δούμε τι μπορεί να πάρει ο ένας από τον άλλον, αυτό είναι μια πρόκληση και ταυτόχρονα μαγικό όταν συμβαίνει.
Έρωτας, σεβασμός και θαυμασμός είναι τα απαραίτητα για μία «επιτυχημένη» σχέση;
Επιτυχημένη σχέση για κάποιους μπορεί να είναι το συμβατικό «γάμος και παιδιά», μπορεί όμως να είναι και το ότι η σχέση έκανε τον κύκλο της και τέλειωσε. Το γεγονός ότι τέλειωσε δεν πάει να πει ότι ήταν αποτυχημένη η σχέση! Ίσα ίσα, βοήθησε στην εξέλιξή τους ως άνθρωποι, πήγαν παρακάτω. Επιτυχία είναι δυο άνθρωποι να φτιάξουν τη δική τους ροή στο «μαζί». Σίγουρα είναι όμορφο το να ερωτευόμαστε, αλλά επίσης ευχάριστο είναι το να λύνουμε με επιτυχία μια σύγκρουση, να μπορούμε να ξεπερνάμε κρίσεις. Οι κρίσεις δεν είναι απαραίτητα κακές όταν συμβαίνουν, μέσα από αυτές μπορεί να βγούμε πιο δυνατοί, να εξελιχθούμε, να προχωρήσουμε, είναι και μια ικανοποίηση ότι τα καταφέραμε. Το πώς θα διαχειριστεί ένα ζευγάρι την κρίση που θα έρθει με τον καιρό είναι και αυτό επιτυχία. Ας θυμόμαστε πως τα κοινά μας φέρνουν κοντά και τα διαφορετικά μας εξελίσσουν!
Σταυρούλα Σανίδα, M.Sc. Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια Εκπαιδεύτρια Λ.Α.Θ. Πανεπιστημίου Washington
Κατερίνα Ιορδανίδη
www.health4u.gr
