Τηλεοράσεις, Διαδίκτυο και πρωτοσέλιδα ξεδιπλώνουν μπροστά μας την πραγματικότητα του πολέμου. Τα συναισθήματα πολλά και διαφορετικά. Θυμός για αυτό που συμβαίνει, φόβος και άγχος για αυτά που θα συμβούν στο μέλλον, θλίψη για τους ανθρώπους που πεθαίνουν. Κριτική για τις κυβερνήσεις. Τα σχόλια κατακλύζουν τα social media και τα παιδιά παρακολουθούν και αυτά μαζί μας. Τι μπορούμε να τους πούμε; Μήπως ο καλύτερος τρόπος είναι να κλείσουμε την τηλεόραση;
Επειδή οι πληροφορίες που θα πάρει ένα παιδί δεν προέρχονται πλέον μόνο από την τηλεόραση, αλλά κυρίως από το Διαδίκτυο και τις εφημερίδες, προτείνουμε να ξεκινήσετε μια συζήτηση με το παιδί σας.
Είναι σημαντικό να δώσουμε στο παιδί το μήνυμα ότι είμαστε στη διάθεσή του να το ακούσουμε και να λύσουμε τις απορίες του. Μπορούμε να αρχίσουμε την κουβέντα λέγοντας κάτι σαν: «Φαντάζομαι ότι θα είδες τα νέα για τον πόλεμο…» ή αν είναι μικρότερης ηλικίας: «Έμαθες για το τι έγινε χθες;».
Διαλέξτε τα κατάλληλα λόγια για το παιδί σας, αφού μόνο εσείς γνωρίζετε ποιες λέξεις θα το βοηθήσουν να καταλάβει τι συνέβη. Ανάλογα με την ηλικία του, την προσωπικότητά του και τις εμπειρίες του, το παιδί μπορεί να θέλει να ρωτήσει πολλά πράγματα γύρω από το θέμα, και ο στόχος είναι να το βοηθήσουμε να κατανοήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την πραγματικότητα.
Αν, από την άλλη πλευρά, ένα παιδί σιωπά και δεν μιλά καθόλου, είναι εύκολο να μπούμε στον πειρασμό να πούμε κάτι σαν: «Μικρό είναι, δεν καταλαβαίνει» ή «Ο γιος μου/η κόρη μου δεν ενδιαφέρεται για τέτοια θέματα, είναι στον κόσμο του/της». Κλείνοντας όμως βιαστικά ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, στην ουσία κλείνουμε την πόρτα στην επικοινωνία με ένα παιδί το οποίο απλά νιώθει άβολα και αμήχανα ή απλά χρειάζεται τον χρόνο του για να εκφραστεί. Μπορούμε να πούμε κάτι σαν: «Όλη μέρα η τηλεόραση μιλά για αυτό που έγινε στην Ουκρανία και τη Ρωσία. Έχω στεναχωρηθεί που σκοτώθηκαν τόσοι άνθρωποι. Θα ήθελα πολύ να μάθω τι σκέψεις κάνεις εσύ για όλο αυτό».
Σε αυτό το σημείο, θεωρώ σημαντικό να τονίσω ότι δεν πρέπει να αφήσουμε τα δικά μας συναισθήματα να υπερεμπλακούν στη συζήτηση. Μπορούμε να μοιραστούμε το πώς νιώθουμε, αλλά είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όταν αποφασίσουμε να κάνουμε αυτήν τη συζήτηση με το παιδί σας, είναι χρήσιμο να κρατήσουμε μια ψύχραιμη και γειωμένη στάση.
Ο περιορισμός της επαφής του παιδιού είναι αρχικά μια καλή ιδέα, καθώς έπειτα από ιδιαίτερα τραγικές ειδήσεις, τα ΜΜΕ συνήθως τροφοδοτούν το κοινό με λεπτομέρειες που όχι μόνο δεν είναι απαραίτητες, αλλά μπορεί να δημιουργήσουν περαιτέρω άγχος και φόβο στο παιδί.
Ταυτόχρονα, είναι καλό να θυμόμαστε ότι τα παιδιά θα εκτεθούν σε εικόνες βίας όσο κι αν περιορίσουμε εμείς την έκθεσή τους στα ΜΜΕ. Η καλύτερη τακτική παραμένει να ρωτάμε το παιδί αν είδε κάτι που μπορεί να το τρόμαξε και να το ενθαρρύνουμε να προστατεύει το ίδιο τον εαυτό του απέχοντας από βίαιες εικόνες.
Βοηθήστε το παιδί να κατανοήσει ότι τέτοια γεγονότα κάποτε… τελειώνουν. Πολλά παιδιά δημιουργούν φαντασιώσεις γύρω από τη δική τους πραγματικότητα και καθημερινότητα. «Και αν συμβεί και σε μας αυτό, τι κάνουμε;» μπορεί να ρωτήσουν. Εδώ χρειάζεται να κρατήσουμε ισορροπίες για να βοηθήσουμε το παιδί να αντέξει το άγχος που νιώθει χωρίς να του δώσουμε ψεύτικες πληροφορίες, που θα το μπερδέψουν και θα το φοβίσουν παραπάνω.
Αν υιοθετήσουμε μια «χαρούμενη και αισιόδοξη» πλευρά λέγοντας: «Τίποτε δεν θα μας συμβεί, βρε κουτό, πάμε να φτιάξουμε πρωινό τώρα…», αφήνουμε το παιδί μας μόνο και παγιδευμένο σε συναισθήματα και σκέψεις που δεν μπορεί να διαχειριστεί.
Μια προσέγγιση που μοιάζει να βοηθά ώστε τα παιδιά να μην εκτεθούν σε δυσανάλογο για την ψυχική τους υγεία άγχος είναι η ακόλουθη: «Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή είναι πολύ σοβαρό. Όταν δύο ή περισσότερες χώρες μπαίνουν σε πόλεμο, όλα τα κράτη προσπαθούν να δώσουν λύσεις. Μπορεί να μην είναι εύκολο ή γρήγορο κάτι τέτοιο, αλλά μια λύση στο τέλος θα βρεθεί. Καταλαβαίνω ότι φοβάσαι, αλλά θέλω να σε διαβεβαιώσω ότι είμαι κοντά σου για να σε ακούσω».
Συνοπτικά
- Αναγνωρίστε το πόσο σημαντικό είναι να μιλάτε στα παιδιά σας για αυτά που συμβαίνουν.
- Δημιουργήστε ένα περιβάλλον επικοινωνίας, που να μπορεί το παιδί να αισθάνεται ελεύθερο να ρωτά αυτό που χρειάζεται, και δώστε του ειλικρινείς απαντήσεις.
- Μην υποτιμάτε αυτά που νιώθει το παιδί.
- Καθησυχάστε το παιδί με ρεαλιστικό τρόπο.
- Περιορίστε την έκθεση του παιδιού στα ΜΜΕ.
- Δείξτε προσοχή σε επικίνδυνες θέσεις και στερεότυπα.
- Διατηρήστε την καθημερινή ρουτίνα του παιδιού.
- Συνδέστε το παιδί με τη χαρά και την ελπίδα της ζωής με πρακτικούς και ρεαλιστικούς τρόπους.
Μια ανοιχτή στάση απέναντι στην πραγματικότητα του πολέμου μπορεί να οδηγήσει το παιδί στο να κάνει ερωτήσεις γύρω από τη ζωή και τον θάνατο. Είναι μια ευκαιρία να έρθετε ουσιαστικά κοντά με το παιδί σας και να μιλήσετε για πολλά και σημαντικά θέματα. Μια τέτοια συζήτηση έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς το παιδί θα πάρει από εσάς τις σωστές πληροφορίες και θα χτίσετε μαζί του μια βαθύτερη εμπιστοσύνη, που θα το κάνει να στρέφετε σε εσάς και για άλλα θέματα.
Νάνσυ Ψημενάτου
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Συγγραφέας
www.mathimatazois.com
