Υπάρχει έντονος προβληματισμός στο χώρο της ψυχολογίας σχετικά με τις πιθανές συνέπειες που μπορεί να έχει για ένα παιδί το γεγονός ότι είναι μοναχοπαίδι ή δευτερότοκο κ.λπ.
Ο Alfred Adler, συγκεκριμένα, ισχυρίστηκε ότι η ανάπτυξη της προσωπικότητας ενός παιδιού μπορεί να επηρεάζεται από τη θέση του μέσα στην οικογένεια και ότι είναι καθοριστική για τον χαρακτήρα του, καθώς και για τις επιτυχίες ή αποτυχίες σε αρκετούς τομείς της ζωής του.
Σίγουρα δεν υπάρχει «ιδανική» θέση στη σειρά γέννησης. Ωστόσο, κάθε παιδί πιστεύει ότι η δική του θέση είναι μειονεκτική κατά τρόπο μοναδικό.
Συχνά οι πρωτότοκοι και τα μοναχοπαίδια αναπτύσσουν την προσωπική φιλοδοξία τους και τοποθετούν ψηλά την εργασία και μέσω αυτής την προσωπική τους προβολή και καταξίωση.
Ένα δευτερότοκο μπορεί να αναζητήσει στην αγάπη τη δική του ασφάλεια, ενώ ένα στερνοπαίδι επενδύει στις κοινωνικές σχέσεις και την καταξίωση που πηγάζει μέσα από αυτές.
Οι λόγοι αυτών των επιλογών συνήθως είναι κρυμμένοι, αλλά θα τους αντιληφθούμε αν αναλύσουμε την εξέλιξη κάθε παιδιού με βάση τη σειρά γέννησης και φυσικά το φύλο του.
Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η στάση των γονιών, π.χ. το πρώτο παιδί έχει την προσοχή όλων, οι γονείς λόγω έλλειψης πείρας και λόγω ανασφάλειας ανησυχούν και υπερβάλλουν, γίνονται σχολαστικοί και υπερπροστατευτικοί. Με τον ερχομό του δεύτερου παιδιού, το πρώτο εκθρονίζεται, όμως εξακολουθεί να θέλει να είναι πρώτο.
Το δεύτερο παιδί έχει πάντα κάποιον να προηγείται. Ίσως νιώσει ανεπαρκές που δεν φτάνει το πρώτο. Από την άλλη, τα μεσαία παιδιά είναι πιο ανεξάρτητα και ευέλικτα γιατί οι γονείς είναι πιο σίγουροι, πιο έμπειροι και πιο πρόθυμοι να το αφήσουν να μεγαλώσει με το δικό του τρόπο.
Αν μπει τρίτο παιδί, τότε γίνεται μεσαίο το δεύτερο, οπότε μπορεί να νιώσει πιεσμένο, στερημένο από τα δικαιώματα του πρώτου και του μωρού.
Το μικρότερο, επειδή είναι το μωρό, ίσως νομίζουμε ότι βρίσκεται σε μειονεκτική θέση, όμως μπορεί να γίνει και «τύραννος».
Είναι πιο χαριτωμένο, πιο ευχάριστο, πιο αδύναμο, πιο επιδέξιο, ίσως «καραγκιόζης», ίσως μάθει να μην παίρνει τον εαυτό του στα σοβαρά.
Το μοναχοπαίδι είναι περισσότερο ανάμεσα στους μεγάλους, με αποτέλεσμα να γίνεται πιο ώριμο σε σύγκριση με άλλα παιδιά, ίσως όμως δεν μάθει να μοιράζεται, ίσως να νιώθει και μοναξιά. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα μοναχοπαίδια είναι πιο εξαρτημένα, αλλά και πιο ικανά να επιτυγχάνουν.
Οι θέσεις αυτές μέσα στην οικογένεια απλώς επηρεάζουν την προσωπικότητα του παιδιού, δεν την καθορίζουν άμεσα. Τελικά κάθε παιδί, μέσα στο ίδιο σπίτι, «βλέπει» μια πολύ διαφορετική όψη της ίδιας πραγματικότητας.
