Μέρος Α’
Το άγχος είναι ένα πανανθρώπινο συναίσθημα και η πιο γνωστή παγκοσμίως εμπειρία που λειτουργεί ως μηχανισμός προειδοποίησης (ασφάλειας). Είναι ένα διάχυτο, δυσάρεστο συναίσθημα που μοιάζει πολύ με το φόβο και κινητοποιείται χωρίς σαφή ή σημαντική απειλή. Ο μηχανισμός αυτός εκπέμπει προειδοποιητικά μηνύματα/σήματα σε καταστάσεις κινδύνου που σχετίζονται με την αβεβαιότητα και προετοιμάζει τον οργανισμό για να αντιμετωπίσει τους κινδύνους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Το άγχος λοιπόν είναι ένας βασικός μηχανισμός του ανθρώπου (και όχι μόνο), που προστατεύει από διάφορες αντιξοότητες ή κινδύνους. Όσο παράδοξο και να ακούγεται, το άγχος μπορεί να είναι καλό. Αν θέλαμε να καταλάβουμε από πού πηγάζει, θα έπρεπε να γυρίσουμε μερικές χιλιάδες χρόνια πίσω στην ιστορία του ανθρώπου. Για την ακρίβεια τότε που ο άνθρωπος ζούσε στα δάση και έπρεπε με κάποιο τρόπο να εξασφαλίσει την επιβίωσή του προστατεύοντας τον εαυτό του από ποικίλους κινδύνους (π.χ. τα άγρια ζώα).
Έπρεπε λοιπόν να βρεθεί ένας τρόπος να αντιλαμβάνεται έγκαιρα τον κίνδυνο και να ενεργεί ανάλογα – είτε να σκοτώσει το άγριο ζώο είτε να τραπεί σε φυγή (απόδραση). Έπρεπε λοιπόν να προετοιμάσει το σώμα του για «δράση». Αυτό λοιπόν που χρειαζόταν ήταν το άγχος! Σαφέστατα το άγχος βοηθούσε τους προγόνους μας να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους και χωρίς αυτό, μπορεί να μην είχαν επιζήσει.
Πότε γίνεται το άγχος παθολογικό;
Το λίγο άγχος μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο. Το άγχος μπορεί να μας εξασφαλίσει την απαραίτητη διέγερση για να δράσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Γι’ αυτό το λόγο ακούμε συχνά τους ηθοποιούς να έχουν άγχος πριν την παράσταση, αθλητές πριν από έναν αγώνα ή φοιτητές λίγο πριν τις εξετάσεις τους. Γι’ αυτούς τους λόγους το άγχος είναι απαραίτητο για να μας εξασφαλίσει τη μέγιστη δυνατή απόδοση.
Το άγχος αρχίζει και γίνεται παθολογικό όταν: i) είναι υπερβολικά έντονο, ii) όταν διαρκεί πέρα από την έκθεση στον κίνδυνο, iii) όταν παρουσιάζεται σε καταστάσεις οι οποίες αντικειμενικά δεν εμπεριέχουν κίνδυνο ή απειλή, iv) όταν παρουσιάζεται χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο. Μερικοί άνθρωποι βιώνουν έντονο άγχος σε καταστάσεις που ρεαλιστικά δεν είναι καθόλου απειλητικές ή άγνωστες (π.χ. μέσα στο σπίτι ή στα ψώνια).
Άλλες φορές το άγχος μπορεί να είναι τόσο έντονο που να μας εμποδίζει στην καθημερινή μας ζωή. Το σώμα μας, όπως αυτό των προγόνων μας, μπορεί να προετοιμαστεί για πολύ υψηλό άγχος προκειμένου να αντιμετωπίσει τους κινδύνους. Βέβαια στη σημερινή ζωή οι κίνδυνοι δεν είναι τόσο μεγάλοι όσο αυτοί των προγόνων μας, οπότε αν βιώνουμε υψηλά επίπεδα άγχους, κάθε άλλο παρά βοηθητικό είναι. Στην πραγματικότητα ο μηχανισμός αυτός σταματά να μας προστατεύει και γίνεται πρόβλημα. Σε πολλές περιπτώσεις το υπερβολικό άγχος αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και μας εμποδίζει από το να έχουμε μια φυσιολογική ζωή.
Η συνέχεια στο επόμενο Happy Life Mag…
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής
