Η Στέγη φέτος φέρνει Τίλντα Σουίντον, Αγγελάκα και Τερζόπουλο και «φροντίζει» τον Καβάφη και την καρδιά μας.
«Όλα είναι πολιτισμός» για το Ίδρυμα Ωνάση, από τους ανθρώπους που από τη θέση του ταξιθέτη καλείται να μας βάλουν στη θέση μας πριν ανάψουν τα φώτα της θεατρικής σκηνής έως την Υγεία «χτίζοντας γέφυρες» με όχημα τη Στέγη του Ιδρύματος. Αυτή τη φορά, στην παρουσίαση του προγράμματος του Onassis Culture 2023-24 ήμασταν πάνω στη σκηνή της Στέγης, στην οποία είχε στηθεί ή καλύτερα, μεταφερθεί ένα μέρος του γραφείου της Αφροδίτης Παναγιωτάκου, Διευθύντριας Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, εκεί όπου έγιναν οι συζητήσεις, πάρθηκαν οι αποφάσεις μαζί με τους καλλιτέχνες και την ομάδα της Στέγης για το φετινό πρόγραμμα. Γύρω από έργα τέχνης Ελλήνων καλλιτεχνών, τα οποία αποτελούν μέρος της μεγάλης «ιδιοσυγκρασιακής» Συλλογής που διαθέτει το Ίδρυμα και που όπως μας αποκάλυψε θα βρουν σπίτι στο πρώην Μουσείο Φρυσίρα στην Πλάκα δια χειρός Εύας Μανιδάκη.
Ξεκινώντας από τα πολύ σοβαρά η Αφροδίτη Παναγιωτάκου μας έκανε ξεκάθαρο, ότι δυστυχώς έχουμε σοβαρές επετείους για την ελληνική κοινωνία μας, για τις οποίες «δεν είναι για να παρτάρει κανείς», αφού φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από το Πολυτεχνείο, 10 χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, 15 χρόνια από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και 5 χρόνια από τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου. Οπότε το γνωστό Block party της Στέγης δεν θα γίνει φέτος, γιατί όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η Αφροδίτη Παναγιωτάκου «δεν μας πάει η καρδιά»:
«Και τώρα, τι κάνουμε; Δεν περιμένουμε. Ούτε συνεχίζουμε αμέριμνοι. Μιλάμε και φωνάζουμε για τις πληγές, που πρέπει να τις νιώθουμε όλες και δικές μας. Και εκεί που λες “τι να σου κάνει και η τέχνη”, έρχεται η στιγμή που τη χρειαζόμαστε, για να βρούμε τις λέξεις, για να δώσουμε όνομα σε ό,τι σκληρό και ακατανόητο σαρώνει τις ζωές μας, για να βρει διέξοδο το συναίσθημα και να μη γίνει σιωπή ούτε βία. Και η χαρά; Αυτή η αναγκαία, η αβίαστη χαρά, που κάπως μας έλειψε, πού θα χωρέσει; Όσο και όπως μπορούμε, της ανοίγουμε δρόμο. Για να μη συνηθίσουμε το σκοτάδι. Για να μας υψώσει. Δύσκολο να σκέφτεσαι και να χαίρεσαι μαζί. Γι’ αυτό παίρνουμε τα βουνά, όλοι μαζί, στήνουμε παγανιστικές γιορτές και χορεύουμε μέχρι το πρωί. Γιατί, στο τέλος, πρέπει να νικάει η ζωή».
Στα μεγάλα νέα του Onassis Culture και «στοιχήματα της χρονιάς» είναι η ανάθεση στον καλλιτέχνη Γιάννη Βαρελά, να δημιουργήσει ένα έργο για το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, για το οποίο ο καλλιτέχνης επισκέφθηκε δούλεψε πολύ και βίωσε τους χώρους του νοσοκομείου ώστε να αντιληφθεί και τις ιδιαίτερες ανάγκες του κτηρίου, από το πού στρίβει ένα φορείο μέχρι τι υλικά πρέπει να χρησιμοποιείς για να μην απορροφούν μικρόβια (ενώ ήδη έφτιαξε στο πάτωμα του 6ου ορόφου ένα ιδιαίτερο μωσαϊκό) και μέσα στη χρονιά, όπως αναφέρει η Αφροδίτη Παναγιωτάκου «θα βρεθούμε και στο Νοσοκομείο, γιατί αν θέλουμε να μιλάμε για τέχνη στον δημόσιο χώρο και το νοσοκομείο είναι δημόσιος χώρος».
Τα άλλα μεγάλα νέα αφορούν την Οικία του Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, αφού το Ίδρυμα Ωνάση ολοκληρώνει την αποκατάσταση και την ανάδειξη του σπιτιού όπου έζησε ο Κ. Π. Καβάφης και η δημιουργία ενός νέου χώρου για τον Ποιητή στην Αθήνα, αφού η νέα στέγη του Αρχείου Καβάφη θα είναι στην οδό Φρυνίχου στην Πλάκα.
Στους νέους χώρους εκτός Στέγης δρομολογείται η παράδοση μέχρι το τέλος της σεζόν ενός αποκλειστικά μουσικού χώρου στη Στοά Ματάλα. Το κτίριο της Λεγάκη στου Ρέντη θα φιλοξενεί ό,τι καλλιτεχνικό δεν μπορεί να χωρέσει οπουδήποτε αλλού ενώ θα λειτουργεί και ως μέρος για την ίδια την καλλιτεχνική παραγωγή έως την παρουσίαση του αποτελέσματος. Δεν ξεχνάμε και την αναβίωση της Μάντρας στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, η οποία θα αποκτήσει σύντομα μια μορφή πιο θεατρική.
Περνώντας τώρα στον προγραμματισμό των εκδηλώσεων έχουμε επιστροφές ονομάτων που έγραψαν ιστορία με τις παραστάσεις τους στη Στέγη: Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει μετά από 10 χρόνια και τον καθοριστικό για εκείνον «Κυκλισμό του Τετραγώνου» σε ένα σιωπηλό «ΣΠΙΤΙ», την παράσταση – ανάγκη του, όπως είπε ο ίδιος κατά την παρουσίαση «ένας συναγερμός εξόδου από την απάθεια». Συνεχίζοντας επεσήμανε ότι:
«Σε έναν γενικότερο ζόφο που υπάρχει και που ζούμε και που με έναν κατά κάποιο τρόπο κάμπτεται και είναι σε σύγκρουση και η τέχνη -είναι στο περιθώριο- παραμένει τολμηρή η εμπιστοσύνη σε νέους ανθρώπους από το Ίδρυμα (και δεν εννοώ εμένα προφανώς), είναι κάτι παρήγορο, γιατί όταν βλέπεις ότι δεν γίνεται μια τέτοια κίνηση, ενώ χρειάζονται οι νέες φωνές αφού είναι αναγκαίο να υπάρχει ο χώρος για νέες φωνές… πολύ νέες φωνές, που υπάρχουν κι έχουν μεγαλύτερη όρεξη κι εμπειρία και ταλέντο και ορμή από αυτούς που έχουν δουλέψει ξανά και ξανά».
Επόμενη επιστροφή αυτή του Ανέστη Αζά και του Πρόδρομου Τσινικόρη με το «Α ROMÁLAND – Μια φορά κι έναν καιρό ήταν και δεν ήταν», όπως ξεκινούν πολλά από τα τσιγγάνικα παραμύθια και η ιδέα του έργου βρίσκεται στα χνάρια της «Καθαρής Πόλης» του 2016, αυτή τη φορά έχει ως θέμα τη ζωή των Ελλήνων Ρομά με πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριες που έχουν καταγωγή Ρομά μιλώντας για τους διάφορους αποκλεισμούς και τα σύνορα που υπάρχουν και δεν θα ‘πρεπε να μας χωρίζουν, όπως ανέφερε ο Ανέστης Αζάς.
Στα απίστευτα όμως νέα του προγραμματισμού το όνομα είναι Τίλντα Σουίντον, δεν γνωρίζω πώς ακριβώς θα βιώσουμε αυτή την καλλιτέχνιδα πόσο κοντά και πόσο μακριά της θα είμαστε, όμως έρχεται στο -1 της Στέγης με μία όπως χαρακτηρίζεται τελετουργική περφόρμανς, αυτό δηλαδή για το οποίο είναι γεννημένη αυτή η performer και τιτλοφορείται ΕΝΣΑΡΚΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΑΖΟΛΙΝΙ βάζοντας και βγάζοντας κοστούμια από τις εμβληματικές ταινίες του Παζολίνι: από τη Μήδεια και τις Χίλιες και μία νύχτες ώς το Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα. Σημειώστε μόνο στο ημερολόγιο 11 έως 16 Δεκεμβρίου.
Από την Τίλντα Σουίντον έτσι κάπως περίεργα αλλά συνδεδεμένα στο κάπως απόκοσμο της υπόθεσης είναι ότι θα δούμε και Γιάννη Αγγελάκα στη Στέγη που μάλιστα ήταν εκεί στην παρουσίαση και είπε και δύο κουβέντες -γι’ αυτό κρατήστε δύο πράγματα έρχεται με το ΝΕΚΥΙΑ, τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου στις 21 Δεκεμβρίου και όπως είπε μιλάμε για «Χριστούγεννα στον Άδη». Στα μουσικά απόκοσμα η Κεντρική Σκηνή της Στέγης θα φέρει τη Λένα Πλάτωνος όχι παραδοσιακά, αλλά «ΠΑΡΑΔΟΞΙΑΚΑ» επιστρέφοντας με νέο μουσικό εγχείρημα που συνδυάζει την παράδοση με τα συνθεσάιζερ και τον σύγχρονο ηλεκτρονικό ήχο.
Παραμένοντας στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης ο μεγάλος διεθνής σκηνοθέτης του θεάτρου Θεόδωρος Τερζόπουλος έρχεται για πρώτη φορά στην Στέγη με Μπέκετ και «ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΓΚΟΝΤΟ» κατευθύνοντας ένα ιταλικό καστ σε μια μεγάλη συμπαραγωγή του Emillia Romagna Teatro που βρίσκεται σε παγκόσμια περιοδεία.
Στα διεθνή ονόματα θα δούμε το δυστοπικό θεατρικό έργο του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ της Αβινιόν Tiago Rodriguez «Η ΚΑΤΑΡΙΝΑ ΚΑΙ Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΝΑ ΣΚΟΤΩΝΕΙΣ ΦΑΣΙΣΤΕΣ» θίγοντας το φλέγον θέμα της εποχής: Τι σημαίνει φασισμός; Την Patti Smith που θα ‘ρθει στη Στέγη με τα ποιήματά της για να συμμετάσχει στα ηχοτοπία της Soundwalk Collective. Και τη μεγάλη επανάληψη του ROHTKO αφού ο σκηνοθέτης Λούκας Ταρκόβσκι «το νέο αστέρι του Πολωνικού θεάτρου» επανέρχεται στη Στέγη, με την καθηλωτική, όποιος πρόλαβε και την είδε, παράσταση-υπερθέαμα που αφορά τη διασημότερη υπόθεση απάτης στην ιστορία της τέχνης.
Είπαμε ότι για την ώρα δεν θα γίνει το καθιερωμένο party στα στενά του Νέου Κόσμου αλλά η σεζόν σκοπεύει να κλείσει τον Ιούνιο στη Μαλακάσα με την «επικών διαστάσεων» εξάωρη περφόρμανς-rave party “Respublika” με μπαρ, σάουνα αλλά και ένα ησυχαστήριο, τα οποία συνθέτουν τη νέα παραγωγή του Λούκας Ταρκόβσκι.
Το πρόγραμμα έχει πολύ σινεμά αφού μιλάμε για τις τρεις μεγάλου μήκους ταινίες, πρώτες για τον Βασίλη Κεκάτο (Ονειρεύομαι σαν φάντασμα) και την Εύη Καλογηροπούλου (Cora) και την επόμενη νέα ταινία του Γιάννη Οικονομίδη. Πολύ ενδιαφέρουσα φαίνεται να είναι και η ταινία της Βάνια Τέρνερ (TACK), κατά την οποία παρακολουθεί την Ολυμπιονίκη Σοφία Μπεκατώρου και την Αμαλία, νεαρή πρωταθλήτρια της ιστιοπλοΐας, σε μια από κοινού αναζήτηση δικαιοσύνης, αφού η Αμαλία απευθύνεται στη Σοφία, καθώς κι εκείνη έχει πέσει θύμα βιασμού, από τον προπονητή της, από την ηλικία των 11 έως και τα 13 της.
Για όσους νοιάζονται για τα Plasmata που από το Πεδίον του Άρεως πήγαν Γιάννενα το 2023, το νέο είναι ότι θα έρθουν ξανά σε δυο χρόνια, οπότε τα αναμένουμε με το καλό το 2025 όμως το ερώτημα «ΓΙΑΤΙ ’ΝΑΙ ΜΑΥΡΑ ΤΑ ΒΟΥΝΑ II» θα συνεχίσει να υπάρχει για δεύτερη χρονιά αφού το μουσικό φεστιβάλ στην Κόνιτσα θα επιστρέψει αναζητώντας νέες απαντήσεις με τον Christopher King.
Φέτος το πρόγραμμα του Onassis Culture θέτει ζητήματα πολιτικής πάνω στη σκηνή του, έχει μεγάλες επιστροφές, διεθνή ονόματα, πολύ μεγάλο σινεμά, Καβάφη στο κέντρο του με έμπνευση από τις λέξεις του και νέους δρόμους εκτός Στέγης, εκεί που χτυπάει η καρδιά της κοινωνίας.