Γεννήθηκε το Φεβρουάριο του 1961 στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας από γονείς Έλληνες μετανάστες. Στα 3 ½ χρόνια επέστρεψαν στην Αθήνα, όπου ξεκίνησε το νηπιαγωγείο και έμαθε τα ελληνικά. Περνώντας από 3 ιδιωτικά σχολεία στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, αποφοίτησε το 1978. Του δόθηκε η δυνατότητα να σπουδάσει στις ΗΠΑ, όπου πήρε το πτυχίο του στην Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Νέου Χαμπσάϊρ το 1984. Έπειτα συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στις μαθησιακές διαδικασίες στο Βασιλικό Κολλέγιο του Δημοτικού Πανεπιστημίου της Πόλης της Νέας Υόρκης. Εκεί είχε την ευκαιρία να γίνει ερευνητής στο Βρεφικό Εργαστήριο της καθηγήτριας Claire Poulson και ύστερα να πάρει υποτροφία για 2 χρόνια εργασίας και έρευνας για τη διδακτορική διατριβή του στο Princeton Child Development Institute, ένα παγκοσμίου φήμης κέντρο εκπαίδευσης ατόμων με αυτισμό με την επιστημονική πρακτική της εφαρμοσμένης ανάλυσης της συμπεριφοράς. Έλαβε το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό του το 1996, αφού είχαν μεσολαβήσει 2 χρόνια στην Ελλάδα (1985-87) για τη στρατιωτική του θητεία. Με την επιστροφή του στην πατρίδα το 1997 εργάστηκε στο πρώτο πλαίσιο στην χώρα μας για την εκπαίδευση τυφλών πολυαναπήρων ατόμων, και ακολούθησαν σημαντικές συνεργασίες με ειδικά θεραπευτικά πλαίσια και το Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής της Σχολής Ανθρωπιστικών και κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, όπου δίδασκε το θέμα του αυτισμού. Παράλληλα, εργαζόταν και συνεχίζει ως ιδιώτης (τα τελευταία χρόνια αποκλειστικά), προσφέροντας εκπαίδευση και υποστήριξη σε παιδιά με και χωρίς αναπηρίες και στις οικογένειές τους.
Πώς αντιμετωπίζουν συνήθως οι γονείς τον ερχομό του παιδιού στην οικογένεια και πως θα έπρεπε να τον αντιμετωπίζουν;
Οι γονείς συνήθωςαναμένουν με λαχτάρα τον ερχομό ενός παιδιού στην οικογένεια και ενθουσιάζονται για τη στιγμή που θα το κρατήσουν για πρώτη φορά στην αγκαλιά τους. Αυτή η χαρούμενη αναμονή τους μετουσιώνεται σε αγάπη, όταν το πρωτοαντικρίσουν.
Αναμενόμενα οι γονείς αισθάνονται αυτό το νέο πρόσωπο στην οικογένεια ως “δημιούργημα”, καρπός όπως λένε, της δικής τους ένωσης και σύμπλευσης. Έτσι οι γονείς ασυνείδητα προβάλουν στο παιδί τους δικά τους όνειρα και επιθυμίες. Από την προοπτική τους το παιδί τους είναι μια συνέχειά τους. Σίγουρα η αγωγή και τα πρότυπα με τα οποία θα αναθρέψουν το παιδί τους θα έχουν μια ψυχολογική συνέχεια σε αυτό. Έπειτα, υπάρχουν οι κληρονομούμενες ευαισθησίες αλλά και δυνάμεις στην υγεία του παιδιού, αλλά πέραν αυτών δεν διακρίνω άλλη συνέχεια γονέων-παιδιού.
Οι καλά προετοιμασμένοι όμως γονείς έχουν επίγνωση ότι το βρέφος που καλωσόρισαν είναι μια άλλη ψυχή και προσωπικότητα, και ότι επιπλέον έχει μια άγνωστη σε όλους μοίρα. Αν οι γονείς ξεκινούν από αυτή τη ρεαλιστική βάση, δεν θα κλονιστούν εύκολα σε όποια προβλήματα και απαιτήσεις προκύψουν στο μεγάλωμα του παιδιού τους. Αυτή η δοκιμασία τους, εάν τη λάβουν ως πρόκληση να βελτιώσουν τον εαυτό τους, θα τους προσφέρει δύναμη από τον καλύτερο αυτοέλεγχό τους και εξιλέωση ότι ξεπέρασαν τις αδυναμίες τους δίνοντας ότι είχαν από γνώση και σοφία ώστε το παιδί τους να γίνει ένα αυτόνομο, ελεύθερο και υπεύθυνο άτομο.
Πώς θα βοηθήσουμε το παιδί να κατανοήσει πως το αγαπάμε, ακόμα όταν κάνει λάθη;
Κατανοώντας αρχικά ότι ο φυσικός τρόπος που μαθαίνουμε είναι μέσω δοκιμών και λαθών. Τα παιδιά κάνουν την περισσότερη μάθηση, επομένως αναμένεται ότι θα κάνουν τα περισσότερα λάθη, και φυσικά δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με αυτή την πραγματικότητα! Απενοχοποίηση των λαθών, λοιπόν!
Το θέμα είναι πως εμείς, οι μεγαλύτεροι, βοηθάμε και διορθώνουμε τα παιδιά. Εάν αυτή η διόρθωση είναι με αγάπη, κατανόηση και σωστή διέξοδο από το λάθος, ένα λειτουργικό και κοινωνικό παράδειγμα, τότε ποτέ το παιδί δεν θα αμφισβητήσει ποτέ εάν το αγαπάμε. Οποιαδήποτε επίπληξη, απαξίωση και απόρριψη του παιδιού επειδή έκανε κάποιο λάθος λογικά κάνει το παιδί να αναρωτιέται εάν το αγαπάμε!
Πώς θα δώσουν οι γονείς κουράγιο και την επιβεβαίωση που χρειάζεται το παιδί, για να επιτύχει στις σχέσεις του με τους γύρω του;
Δίνοντας στο παιδί από τη βρεφική ηλικία πολλές ευκαιρίες ευχάριστης ανταλλαγής με τους άλλους και υποστηρίζοντάς το να ανταποκριθεί κατάλληλα και ανάλογα με την ηλικία του καθώς μεγαλώνει. Έπειτα ακολουθεί το μεγάλο βήμα της ένταξης του παιδιού στη δική του κοινωνία, από τον παιδικό σταθμό, στο νηπιαγωγείο και μετά στο σχολείο. Όλοι καταλαβαίνουμε τη σημασία αυτής της ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα για την ομαλή κοινωνικοποίηση του παιδιού. Σε όλη αυτή τη διαδρομή οι γονείς πρέπει να είναι κοντά στο παιδί τους: ο τρόπος να μαθαίνουν πώς αλληλοεπιδρά με τα άλλα παιδιά και να παρεμβαίνουν βοηθητικά να λυθούν τα όποια θέματα προκύψουν, ο τρόπος που μαθαίνουν στο παιδί τους να διευθετεί τα κοινωνικά του θέματα είναι και ο τρόπος που δίνει κουράγιο και την επιβεβαίωση ότι μπορεί να έχει επιτυχημένες σχέσεις με τους ομότιμούς του, να έχει ευχάριστη παρέα και φίλους.
Πώς θα ενθαρρύνουμε τους καλούς τρόπους και θα δίνουμε το καλό παράδειγμα;
Θα πρέπει αναγκαστικά να βιώνει το παιδί στο σπίτι του τους καλούς τρόπους των ενηλίκων μεταξύ των και προς αυτό το ίδιο! Έπειτα θα πρέπει οι γονείς να αναμένουν ανάλογα καλούς τρόπους από το παιδί τους. Εάν σε κάποια περίσταση αυτό εκδηλώσει κακούς τρόπους, αμέσως παρεμβαίνουν ήρεμα και ευγενικά να τους σταματήσουν και προχωρούν άμεσα να δείξουν, ευγενικά πάλι, τον σωστό τρόπο στο παιδί τους. Εάν το παιδί αναπαράγει το καλό παράδειγμα που του δόθηκε, θα πρέπει να επαινεθεί για τη συνεργασία και την υπευθυνότητά του.
Δεν είναι δυνατόν να μετατρέψουμε ένα ντροπαλό νήπιο στην ψυχή της παρέας, αλλά και τα πιο ακοινώνητα παιδιά μπορούν να γίνουν λίγο πιο εξωστρεφή. Πως θα τα βοηθήσουμε;
Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα ταλέντα και τα ενδιαφέροντα των παιδιών, τα πεδία στα οποία αυτά είναι δυνατά, για να τα εντάξουμε σε οργανωμένα κοινωνικά πλαίσια που τροφοδοτούν τα συγκεκριμένα ταλέντα και ενδιαφέροντά τους. Για παράδειγμα, ένα παιδί που αγαπά πολύ να ζωγραφίζει μπορεί να μπει σε μια τέτοια δημιουργική ομάδα συνομηλίκων ή ένα παιδί που λατρεύει το νερό μπορεί να πάει σε μια εκπαιδευτική πισίνα πάλι με ομότιμους. Σε τέτοιες περιστάσεις που τα παιδιά είναι ενθουσιασμένα και κινητοποιημένα εκδηλώνουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και άνεση. Ξεπερνώντας έτσι σε μεγάλο βαθμό τη ντροπαλότητά τους, μπορούν πιο εύκολα να πλησιάσουν και να γίνουν φίλοι με άλλα παιδιά εκεί.
Πώς αντιμετωπίζουμε τα φαινόμενα βίας και εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον;
Θα πρέπει να έχει φτάσει στα αυτιά όλων μας ότι η λύση στο πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού είναι «τα ανοικτά στόματα». Και αυτή είναι η λύση σε κάθε πρόβλημα κοινωνικής βίας και τρομοκράτησης!
Οι δίαυλοι επικοινωνίας πρέπει να είναι μονίμως ανοικτοί, όλοι να υποστηριχτούν να μιλάνε, θύματα, μάρτυρες, σχολικοί λειτουργοί. Είμαστε πάντα σε επαγρύπνηση για οποιαδήποτε αρνητική αλλαγή στη διάθεση και συμπεριφορά του παιδιού και αμέσως παρεμβαίνουμε ως υπεύθυνοι γονείς ή σχολικοί λειτουργοί. Είναι επίσης αναγκαίο να προσεγγιστούν με φροντίδα οι θύτες και τα προβλήματά τους να βρουν κάποια λύση.
Σας επηρεάζει η δουλειά σας στην καθημερινή σας ζωή;
Με επηρεάζει, νομίζω, όσο επηρεάζει γενικά τους ανθρώπους στην καθημερινότητά τους οποιαδήποτε εργασία. Μπορεί να με κουράσει, αλλά μπορεί να με ενθουσιάσει και να με εμπνεύσει. Μπορεί να με εξοργίσει ή να δοκιμάσει την υπομονή και τα όριά μου. Αντιστοίχως, μπορεί η καθημερινότητά μας να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά την εργασία μας. Όλοι μας όμως πρέπει να τηρούμε τα όρια μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής. Εάν θέλουμε να θεωρούμαστε επαγγελματίες χρειάζεται τα προσωπικά μας βιώματα και συναισθήματα να μην ανακατεύονται με την εργασία μας. Η δουλειά απαιτεί την εστίασή μας μόνο σε αυτήν!
Ποιο είναι το motto σας;
Δεν υπάρχει τίποτα ξένο στο σύμπαν!
Όλες οι διαφοροποιήσεις είναι φαινομενικές και όχι ουσίας!
Είμαστε ομοούσιοι με ό,τι μας περιβάλει, άρα δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να μας φοβίσει! Ο φόβος είναι απορριπτέος εξ ορισμού! Όποτε εμφανίζεται ο φόβος μια πλήρης εκλογίκευση μπορεί να τον διώξει.
Τι είναι χαρούμενη ζωή για σας;
Μια ζωή μέσα στη φύση και σε ισορροπία με αυτήν, σε μικρές κοινότητες ανθρώπων που γνωρίζονται και αλληλοβοηθούνται.
Τι θαυμάζετε περισσότερο στους ανθρώπους;
Την εργασία και την ταπεινότητα. Τη θεόπνευστη δημιουργία του ανθρώπου σε όλους τους τομείς του πολιτισμού, των γραμμάτων και των τεχνών. Πρόκειται πραγματικά για θαύματα!
Τι είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο ευτυχισμένο;
Να ακολουθεί το κάλεσμα της ψυχής του και να μπορεί το υλοποιεί με το μυαλό και την καρδιά του, εναρμονίζοντάς το με την πραγματικότητα.
Η μόνη διαδρομή που χρειάζεται να κάνει ό άνθρωπος είναι μέχρι την εσωτερική του ειρήνη. Εκεί που οι εξωτερικοί πειρασμοί δεν τον ταράσσουν!
Τι φοβάστε περισσότερο;
Την απώλεια της υγείας και της αυτονομίας μου. Αλλά αποδέχομαι ό,τι μου φέρνει η μοίρα και το αντιμετωπίζω όσο καλύτερα μπορώ.
Έχεις μια γεμάτη ζωή όταν…
…σε έχουν αγαπήσει άνθρωποι και έχεις αγαπήσει ανθρώπους. Οι καλές μας σχέσεις είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχουμε και μαζί με αυτές τα συναισθήματα που πηγάζουν από αυτές.
Πόση σημασία έχουν τα υλικά αγαθά για μια ευτυχισμένη ζωή;
Θα τολμούσα να πω, πολύ λίγη ως καμία σημασία! Τα υλικά αγαθά σίγουρα παρέχουν περισσότερες ευκαιρίες και ανέσεις, αλλά είναι συγχρόνως βάρος και ένας είδος εγκλωβισμού σε αυτά. Η ευτυχία είναι θέμα κυρίως εσωτερικών ισορροπιών.
Καλοσύνη για σας είναι…
…ένα θεϊκό χάρισμα και μια δυνατότητα σε κάθε άνθρωπο. Μπορούμε να επιλέξουμε να είμαστε καλοί προς όλους και όλα, έμψυχα και άψυχα!