Ο ψυχολόγος Robert Sternberg ανέπτυξε την Τριγωνική Θεωρία του Έρωτα, σύμφωνα με την οποία ο Έρωτας συντίθεται από τρία συστατικά:
Α) Την Οικειότητα-Εγγύτητα: Αναφέρεται στα συναισθήματα ασφάλειας, ζεστασιάς, οικειότητας, εμπιστοσύνης, φροντίδας.
Β)Το Πάθος: Αφορά τη φυσική έλξη, τον ερωτικό πόθο και τη σεξουαλική ολοκλήρωση.
Γ)Την Απόφαση-Δέσμευση-Αφοσίωση: Περικλείει τη συναίσθηση του ατόμου, πως είναι ερωτευμένο και τη δέσμευση προς τον εαυτό του και τον άλλο να κρατήσει τον έρωτά του για εκείνον.
Η ποιότητα της αγάπης που το άτομο βιώνει θα εξαρτηθεί από την ένταση των τριών αυτών συστατικών. Το είδος της σχέσης που θα αναπτυχθεί θα βασιστεί στην αλληλεπίδρασή τους.
Οικειότητα: Να αισθάνομαι τον άλλο κοντά μου. Να μπορώ να μοιραστώ μαζί του προσωπικές μου πληροφορίες και να νιώθω πως με καταλαβαίνει και με αγκαλιάζει γι’ αυτό που πραγματικά είμαι. Με την εγγύτητα γεννιούνται συναισθήματα όπως το να με ενδιαφέρει και να υποστηρίζω την ευημερία του συντρόφου μου, να υπάρχει αμφίπλευρος σεβασμός και κατανόηση, να αισθάνομαι ασφάλεια ότι είναι και θα είναι δίπλα μου σε περιόδους ανάγκης, να υπάρχει καλή επικοινωνία που να ρέει χωρίς σκληρές παρεξηγήσεις, να θέλω να μοιραστώ τον χρόνο μου και όποιο άλλο αγαθό μαζί του.
Πάθος: Μεγάλο κίνητρο για τη δημιουργία σχέσης. Αναμφίβολα οι σεξουαλικές ανάγκες και η ικανοποίησή τους κυριαρχούν στο πάθος, αν και το τελευταίο υπηρετεί και άλλες πλευρές του εαυτού, όπως είναι η αυτοεκτίμηση, η ανάγκη να ανήκεις κάπου και η υποταγή. Το πάθος συνδέεται με την εγγύτητα, γιατί πολλοί άνθρωποι αισθάνονται τον άλλο κοντά τους και ως αποτέλεσμα της αμοιβαίας ικανοποίησης των σεξουαλικών τους αναγκών. Το πάθος, επομένως, μπορεί να αποτελέσει το κίνητρο για να γνωρίσεις κάποιον/α, αλλά η εγγύτητα συνδράμει στη διατήρηση του δεσμού στη σχέση.
Απόφαση δέσμευσης: Αφορά το γνωστικό κομμάτι, την απόφαση δηλαδή του ατόμου να αναπτύξει ερωτική σχέση με κάποιον και τη δέσμευση του να τη διατηρήσει. Ο Sternberg διαχωρίζει αυτό το συστατικό σε δύο μέρη: Στο Βραχύχρονο, όπου μιλάμε για την απόφαση ότι είσαι ερωτευμένος με κάποιο πρόσωπο και στο Μακρόχρονο μέρος, όπου έχεις δεσμευθεί να διατηρήσεις το συναίσθημα και τη σχέση. Αυτά τα δύο μέρη δεν είναι απαραίτητο να συνυπάρχουν.
Ποιες είναι οι Μορφές των Σχέσεων (Αγάπης), που προκύπτουν ανάλογα με την αλληλεπίδραση των παραπάνω συστατικών;
1) Η Βαθιά Φιλία: Σε αυτή αρκεί να υπάρχει ζεστασιά, οικειότητα, εμπιστοσύνη, ενότητα. Απουσιάζει το πάθος, κάτι που τη διαχωρίζει από την ερωτική σχέση.
2) Η Ερωτική Τρέλα-Εμμονή: Ο έρωτας με την πρώτη ματιά, που θολώνει την κρίση μας. Περιέχει μόνο πάθος, μία έντονη παρόρμηση να κατακτήσεις τον άλλο, να γίνει δικός σου, χωρίς να σκέφτεσαι εάν σου προσφέρει και άλλα πράγματα, όπως εμπιστοσύνη, ζεστασιά, ηρεμία. Οι σχέσεις αυτές βασίζονται στην εξιδανίκευση του άλλου και όχι στη γνώση αυτού. Για αυτό και τις περισσότερες φορές καταλήγουν στην απογοήτευση, στον πόνο και δεν αντέχουν στις προκλήσεις της ζωής.
3) Η Άδεια Αγάπη: Αυτή η σχέση προκύπτει όταν ο ένας σύντροφος ή και οι δύο δεσμεύονται να τη διατηρήσουν, χωρίς να έχουν πάθος μέσα σε αυτή ή και την αίσθηση της οικειότητας, κοντινότητας. Συνήθως, μιλάμε για το τελικό στάδιο της σχέσης όπου οι σύντροφοι αποφασίζουν να παραμείνουν για λόγους ανασφάλειας, βολέματος, για να μην δημιουργηθούν οικονομικά προβλήματα ή ακόμα (όταν αυτό αφορά γάμους) για να μην στεναχωρεθούν τα παιδιά.
4) Η Ρομαντική Αγάπη: Μιλάμε για τους μεγάλους έρωτες, που περιγράφονται στον κινηματογράφο και στη λογοτεχνία. Πολύ πάθος και οικειότητα, αλλά χωρίς να μπορούν οι σύντροφοι να δομήσουν μελλοντικά σχέδια για τη σχέση τους.
5) Η Συντροφική Αγάπη: Είναι το είδος της σχέσης που διαρκεί πολύ καιρό, όπως ο γάμος. Στον οποίο υπάρχει και οικειότητα και δέσμευση, ό,τι έχει απομείνει αφού το πάθος έχει ξεθωριάσει. Έτσι δεν λένε πολλοί, ότι ο πολύς χρόνος σε μία σχέση κάνει την ερωτική επιθυμία να ξεφτίζει;
6) Η Ανώριμη Αγάπη: Εδώ γίνεται ένας χαμός! Νιώθεις έντονο πάθος για τον άλλο και χωρίς να τον γνωρίζεις καλά καλά, αποφασίζεις να δεσμευτείς σε αυτή τη σχέση και να επενδύσεις. Πόσοι γάμοι γίνονται γύρω μας κατά αυτόν τον τρόπο, παρορμητικά δηλαδή και καταλήγουν ή στην άδεια αγάπη ή ακόμα και στη βίαιη διακοπή;
7) Η Ολοκληρωμένη Αγάπη: Η αγάπη όπου ο καθένας μας ονειρεύεται! Τα έχει όλα, ερωτική επιθυμία, οικειότητα και δέσμευση. Δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο! Απλά θέλει προσοχή και πολύ καλά συγκροτημένο τον συναισθηματικό μας κόσμο!
8) Η Απουσία Αγάπης: Πολύ σκληρό κι αυτό αφορούσε περισσότερο τα παλιά χρόνια, όπου αρκετοί άνθρωποι μέσω των προξενιών παντρευόντουσαν για λόγους συμφέροντος και αποκατάστασης. Αυτό δεν είχε τίποτα μέσα. Ήταν μία “σύμβαση έργου”, η οποία με τον καιρό το πολύ πολύ να έφερνε μία οικειότητα στο ζευγάρι και αυτή χλιαρή.
Μαρία Αθανασιάδου
Ψυχολόγος
www.psyxologiki-ypostirixi.blogspot.gr
