Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε ότι οι δεξιότητες διαχείρισης συγκρούσεων είναι καθοριστικής σημασίας για την «υγεία» μιας σχέσης.
Με άλλα λόγια, η κύρια διαφορά μεταξύ ευτυχισμένων και δυστυχισμένων ζευγαριών συχνά προκύπτει από τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τις αναπόφευκτες μεταξύ τους συγκρούσεις. Υπάρχει όμως ακόμα ένας παράγοντας εξίσου, αν όχι περισσότερο, σημαντικός και ο οποίος είναι αντιφατικός: το να «δουλεύεις» πολύ τη σχέση και να προσπαθείς γι’ αυτήν ακόμα κι όταν δεν το αισθάνεσαι εκείνη τη στιγμή.
Έχουν γραφτεί πολλά σχετικά με τη σημασία της διαίσθησης και του ενστίκτου. Όταν λειτουργούμε βάσει αυτών, εκφράζουμε τον αυθεντικό εαυτό μας, την εσωτερική μας αλήθεια. Κι όμως μερικές φορές πέφτουμε σε παγίδες και μπορεί να λειτουργήσουμε παραπλανητικά. Μπορεί το ένστικτο και η διαίσθηση να μας κάνουν να σκεφτούμε ότι κάτι είναι αλήθεια ενώ δεν είναι. Για παράδειγμα, όταν ερωτευόμαστε, μπορούμε να κάνουμε τα στραβά μάτια σε ορισμένα χαρακτηριστικά/συμπεριφορές του συντρόφου μας, ακόμα κι αν αυτά είναι ξεκάθαρα στους φίλους μας.
Η εγκαθίδρυση «καλής θέλησης»
Όταν βιώνουμε συναισθηματική εξάντληση ή ένταση στη σχέση μας, το να προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε και να δείξουμε αγάπη μπορεί να είναι το τελευταίο που θέλουμε να κάνουμε. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτών των στιγμών, όταν η σχέση περνάει στην «κόκκινη ζώνη», είναι που χρειαζόμαστε περισσότερο αυτή την προστασία.
Το να εξασκηθείτε στην οικοδόμηση «καλής θέλησης» δεν σημαίνει κατάργηση των ορίων σας και προσφορά απεριόριστης γενναιοδωρίας και διαθεσιμότητας στους συντρόφους σας. Δεν σημαίνει ότι ποτέ δεν λέμε όχι και σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει αποδοχή της κακομεταχείρισης. Είναι εφικτό η καλοσύνη να συνυπάρχει με υγιή και απαραίτητα όρια. Ακόμη και αν το ένστικτό μας μάς λέει να είμαστε απειλητικοί σε δύσκολες στιγμές, με αυτήν την εχθρικότητα το μόνο που καταφέρνουμε είναι να κλιμακώνουμε τη σύγκρουση και τη διαφωνία. Μερικές φορές, αυτό που χρειάζεται περισσότερο να κάνουμε κατά τη διάρκεια μιας προβληματικής φάσης στη σχέση είναι να βάλουμε φρένο στη δύναμη της ενστικτώδους παρόρμησής μας.
Να θυμάστε ότι τα συναισθήματα είναι πολύ σημαντικά στις σχέσεις, αλλά δεν είναι τα μόνα που θα εγγυηθούν μια υγιή σχέση. Οι θετικές δράσεις που μπορούμε να λάβουμε (μερικές φορές) για να παρακάμψουμε τα ένστικτά μας, έχουν επίσης σημασία. Αν σου φέρω ένα φλιτζάνι τσάι το πρωί, αν βάλω βενζίνη στο αυτοκίνητό σου κι αν κάνω τα γενέθλιά σου ξεχωριστά, παρόλο που μπορεί να είμαι αγχωμένος ή να έχω τις δικές μου στενοχώριες εκείνη την ημέρα, προσθέτω με όλα αυτά υπεραξία στην τράπεζα της σχέσης μας!
Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να παρακάμπτετε τις δικές σας ανάγκες και επιθυμίες κάθε φορά που πρέπει να επικοινωνείτε με τον σύντροφό σας αλλά είναι σημαντικό να επιδίδεστε σε τέτοιου είδους χειρονομίες και συμπεριφορές και να συνειδητοποιήσετε ότι οι συμπεριφορές που σας βγαίνουν ενστικτωδώς δεν σας οδηγούν πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Στις περισσότερες στενές διαπροσωπικές μας σχέσεις, ωστόσο, η ενστικτώδη αντίδρασή μας είναι συχνά αντίθετη από ό,τι χρειάζεται ο σύντροφός μας και εδώ ακριβώς είναι που χρειάζεται η προθυμία μας να κάνουμε μια νέα και αντιφατική προς την παρόρμησή μας κίνηση.
Για παράδειγμα, κάθε πρωί εδώ και 26 χρόνια, ο σύζυγος της Κατερίνας τής φέρνει τον καφέ της στο κρεβάτι. Κάποια πρωινά τής τον προσφέρει με ένα χαμόγελο και ένα φιλί, άλλα πρωινά είναι βιαστικός και το αφήνει απλά σιωπηλός στο κομοδίνο δίπλα της. Υπάρχουν όμως και πρωινά που είναι στενοχωρημένος (με την ίδια ή γενικά) και το αφήνει στο δικό του κομοδίνο, ώστε εκείνη να πρέπει να σηκωθεί για να το πάρει. Παρόλα αυτά, όπως και να είναι η διάθεσή του, ο καφές πάντα έρχεται, ως κίνηση «καλής θέλησης» και αγάπης. Και από τον τρόπο που έρχεται εκείνη παίρνει πολλά μηνύματα για τη διάθεση του συντρόφου της.
Σκεφτείτε τη σημασία της πρόκλησης των ενστίκτων μας σε ένα άλλο πλαίσιο, όπως για παράδειγμα στο γυμναστήριο. Το να πειθαρχούμε σε ένα πρόγραμμα γυμναστικής είναι εύκολο όταν νιώθουμε γεμάτοι ενέργεια. Τι γίνεται όμως εκείνες τις μέρες που νιώθουμε ακριβώς το αντίθετο και το τελευταίο που θέλουμε να κάνουμε είναι να πάμε μέχρι το γυμναστήριο;
Λοιπόν οι σχέσεις επίσης είναι θέμα εξάσκησης. Όταν όλα πηγαίνουν καλά, οι περισσότεροι από εμάς το βρίσκουμε εύκολο να είμαστε γενναιόδωροι ευγενικοί και τρυφεροί. Όταν αντιλαμβανόμαστε ότι ο σύντροφός μας είναι η αιτία του προβλήματός μας, ωστόσο, θα πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τη φυσική μας παρόρμηση να τιμωρήσουμε. Από τη στιγμή που θα μάθουμε να είμαστε λιγότερο αμυντικοί, μπορούμε να επιλέγουμε τις αντιδράσεις μας στην απογοήτευση και τον φόβο από το να αφηνόμαστε στην ενστικτώδη «πάλη ή φυγή».
Ειδικά για όσους βρίσκονται στην πρώτη δίνη του έρωτα, τέτοιες συνειδητές «καταθέσεις» στην τράπεζα της αγάπης, μπορεί να μοιάζουν αχρείαστες. Κατά τη διάρκεια του πρώτου σταδίου τα ζευγάρια πιστεύουν λανθασμένα ότι τίποτα δεν θα σκιάσει την αγάπη τους. Παρόλα αυτά, το να δημιουργούμε συνεχώς τέτοιες «καταθέσεις» στην τράπεζα της αγάπης μας είναι ζωτικό. Από την αρχή χρειάζεται να τροφοδοτούμε τη σχέση μας και να κρατάμε τον «λογαριασμό της αγάπης» εκτός «κόκκινης ζώνης», έτσι ώστε να αντεπεξέλθει σε πιθανά μελλοντικά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν. Όταν μαζεύουμε αποθέματα «καλής θέλησης» καθ’ όλη τη διάρκεια της σχέσης, μπορούμε να ανακάμψουμε πολύ πιο γρήγορα σε δύσκολες καταστάσεις που προκύπτουν μεταξύ μας.
Θεοδώρα Αναστασίου
Ψυχολόγος
