Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες των γονιών είναι η επίδοση των παιδιών τους στο σχολείο. Συχνά λένε «είναι έξυπνος αλλά δε διαβάζει», «είναι τεμπέλης, το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι το κομπιούτερ και η τηλεόραση» ή «τον παρασύρουν οι φίλοι». Έχουν δοκιμάσει τα πάντα, από απειλές, τιμωρίες και στερήσεις, μέχρι ξύλο και παρακάλια και βρίσκονται σε απόγνωση. Σε όλες σχεδόν τις κοινωνίες το άγχος των γονιών για να τα πηγαίνουν καλά τα παιδιά τους στο σχολείο είναι μεγάλο, αλλά στην ελληνική κοινωνία είναι ακόμη μεγαλύτερο.
Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι οι Έλληνες επιθυμούν να σπουδάσουν τα παιδιά τους με όποιο κόστος και τίμημα. Εξάλλου, η Ελλάδα παραμένει μία από τις χώρες που έχει τους περισσότερους πτυχιούχους πανεπιστημίων. Όμως, ειδικά στη σημερινή εποχή, που η μόρφωση και η εξειδίκευση ανεξαρτήτως επαγγέλματος, είναι απαραίτητες περισσότερο από ποτέ, τα φαινόμενα σχολικής αποτυχίας, άρνησης και εγκατάλειψης του σχολείου, ακόμη και στην υποχρεωτική εκπαίδευση, ολοένα και πληθαίνουν.
Πρώτα από όλα, η στάση που έχουν οι ίδιοι οι γονείς απέναντι στη μάθηση επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τα παιδιά τα σχολικά καθήκοντα. Εάν, για παράδειγμα, δεν πιστεύουν οι ίδιοι στην εκπαίδευση ως αξία, παρά βλέπουν ότι είναι απλά ένα μέσο κοινωνικής ανόδου και επαγγελματικής καταξίωσης, τότε είναι πιθανόν τα παιδιά τους να βλέπουν το σχολείο ως «αναγκαίο κακό». Έχοντας όμως μια τέτοια αντίληψη, όσο και να πιέσει κανείς τον εαυτό του, αναπόφευκτα, κάποια στιγμή, δε θα έχει ισχυρό κίνητρο για να διαβάζει και δε θα αποδίδει. Σε οικογένειες όπου οι γονείς διαβάζουν βιβλία, έχουν βιβλιοθήκη στο σπίτι, ασχολούνται και οι ίδιοι με κάποια εργασία, αντί να βλέπουν τηλεόραση την ώρα που διαβάζει το παιδί, έχει βρεθεί ότι τα παιδιά αποδίδουν καλύτερα στο σχολείο. Η καλή σχολική επίδοση σχετίζεται και με το είδος της πειθαρχίας που ασκούν οι γονείς. Σε οικογένειες όπου οι διαφωνίες λύνονται με επιβολή, αυστηρές τιμωρίες, απόρριψη, επικρίσεις και προσβολές, τα παιδιά είναι αρνητικά απέναντι στο σχολείο. Οι γονείς, αρκετές φορές, μην ξέροντας τι καλύτερο να κάνουν, βρίσκουν αυτούς τους τρόπους ως τους μόνους για να συνετίσουν, ειδικά μικρότερα σε ηλικία, παιδιά. Όμως, πάντα πρέπει να ενεργούμε με βάση το μέλλον και μπορεί τέτοιες μέθοδοι να είναι αποτελεσματικές για παιδιά που φοιτούν σε μικρές τάξεις του Δημοτικού, όμως, δυστυχώς, δημιουργούν σίγουρα τις βάσεις για μελλοντικά προβλήματα. Αρκετές φορές, ο λόγος που ένα παιδί δεν τα καταφέρνει στο σχολείο είναι η έλλειψη οργάνωσης και μεθοδικότητας. Μπορεί δηλαδή ο μαθητής να θέλει, να προσπαθεί και να διαβάζει πολλές ώρες, αλλά να μην έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα πρέπει να εστιάσουμε στην εκμάθηση δεξιοτήτων που βοηθάνε στην οργάνωση της μελέτης. Θα πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μάθουν νέους τρόπους να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις του σχολείου, χωρίς να τα χρεώνουμε με μόνιμους χαρακτηρισμούς. Η τακτική επαφή με τους δασκάλους και τους καθηγητές των παιδιών βοηθά στην καλύτερη σχολική επίδοση. Γονείς που ενημερώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα για την απόδοση του παιδιού, που συμμετέχουν στις σχολικές εκδηλώσεις και συνεστιάσεις έχουν παιδιά με υψηλότερους βαθμούς. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, αρκετές φορές, παιδιά που είχαν μια άριστη επίδοση στο σχολείο, στην εφηβεία δείχνουν αδιαφορία και πέφτουν οι βαθμοί τους. Είναι συχνό φαινόμενο να παραμελούν τα μαθήματά τους οι έφηβοι και να ασχολούνται με εξωσχολικό διάβασμα. Συνήθως είναι παροδικό και γι’ αυτό οι γονείς δεν πρέπει να πανικοβάλλονται. Αυτό που δε βοηθάει καθόλου είναι κηρύγματα και συμβουλές όπως «διάβασε για το καλό σου» ή «θα με θυμηθείς που σου τα’ λεγα εγώ», γιατί ακόμη και εάν στο μέλλον το μετανιώσουν, είναι σχεδόν αδύνατο να κάνουν αυτό που τους λένε οι γονείς τους με αυτόν τον τρόπο. Η εφηβεία είναι μια μεταβατική περίοδος και καθώς η σχέση μεταξύ γονέα και εφήβου αλλάζει, έτσι θα πρέπει να αλλάζει και ο τρόπος που οι γονείς προσπαθούν να πείσουν τους έφηβους για να διαβάσουν. Είναι επομένως καλό να βλέπουμε τη σχολική αποτυχία όχι ως αποκλειστική ευθύνη των παιδιών, γιατί ακόμη και όταν πρόκειται για ένα παιδί που εσκεμμένα δε διαβάζει και δε συμμετέχει στις σχολικές του υποχρεώσεις, πιθανότατα να χρησιμοποιεί αυτή την προκλητική συμπεριφορά για να μεταφέρει ένα μήνυμα. Μπορεί να ενοχλείται από κάτι στο σπίτι ή στο σχολείο ή στους φίλους του και η σχολική αποτυχία να είναι μια κραυγή βοήθειας. Το σίγουρο είναι ότι σχεδόν ποτέ ένα παιδί δεν αντιδράει με τον ίδιο τρόπο, εάν δεν πονάει το ίδιο.
Τις περισσότερες φορές, αυτός που φαίνεται να φταίει είναι ο μαθητής. Μπορεί να έχει να κάνει με τις έμφυτες ικανότητες και τη νοημοσύνη του παιδιού. Ενδέχεται να υπάρχουν μαθησιακές δυσκολίες. Επίσης, τα κίνητρα, η προσωπικότητα και οι συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού παίζουν καθοριστικό ρόλο για το κατά πόσο θα επιτύχει ή όχι στο σχολείο. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες, που δεν έχουν να κάνουν με το μαθητή, αλλά επηρεάζουν την επίδοσή του στο σχολείο. Είναι το σχολείο με την υποδομή, το κλίμα, τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες που έχει για τα παιδιά. Οι εκπαιδευτικοί, με την εμπειρία και τη στάση τους τόσο απέναντι στη μάθηση όσο και στον ίδιο το μαθητή, και, τέλος, η οικογένεια. Συμβαίνει συχνά να ρίχνουμε τις ευθύνες στους γονείς για ό,τι πάει στραβά στις ζωές των παιδιών και η σχολική επίδοση δεν εξαιρείται. Όμως, σε καμία περίπτωση, δεν αποτελούν την αιτία του προβλήματος. Θα ήταν πολύ άδικο να τους προσάψουμε μια τέτοια ευθύνη, όταν όλοι γνωρίζουμε πόσο δύσκολο είναι να είσαι γονιός. Θα εστιάσουμε όμως την προσοχή μας στο τι μπορούν να κάνουν, ώστε να βοηθήσουν το παιδί τους να τα πηγαίνει καλύτερα στο σχολείο.
