Όταν ο άνθρωπος και ο σκύλος κοιτάζονται στα μάτια, πυροδοτείται μια χαρακτηριστική αυξημένη παραγωγή της ωκυτοκίνης και στους δύο,
πράγμα που δημιουργεί έναν βιοχημικής φύσης συναισθηματικό δεσμό μεταξύ τους. Η ωκυτοκίνη, η οποία παράγεται στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και εκκρίνεται από τη υπόφυση, επιτελεί ποικίλους ρόλους στα θηλαστικά. Βοηθά στην έναρξη του τοκετού, στη δημιουργία δεσμού ανάμεσα στη μητέρα και στο βρέφος στη διάρκεια του θηλασμού, στη μείωση του στρες, στην αρμονική συνεργασία των μελών μιας ομάδας, στην ενίσχυση του αλτρουισμού κ.ά.
Η «ορμόνη της αγάπης» ενισχύει το αίσθημα εμπιστοσύνης, βοηθά την ενσυναίσθηση, εμποδίζει τη δράση των ορμονών του άγχους (αδρεναλίνη κορτιζόλη), διώχνει τον φόβο και το στρες και βοηθά τα κύτταρα να ανανεωθούν και τις πληγές να επουλωθούν γρήγορα. Κάπως έτσι τα κατοικίδια ζώα, και ιδίως οι σκύλοι, γρήγορα γίνονται αναπόσπαστο μέλος μιας ανθρώπινης οικογένειας, ψυχή τε και σώματι.
H pet therapy είναι μια εναλλακτική, συμπληρωματική μέθοδος θεραπείας, που βασίζεται στις συναισθηματικές σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα. Βασίζεται στα οφέλη που προσφέρει η συντροφιά ενός ζώου στον άνθρωπο. Λέγεται ότι ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που τη χρησιμοποίησε, συστήνοντας στους φίλους του να καταπολεμούν την αϋπνία κάνοντας μια βόλτα με άλογο.
Για πρώτη φορά εφαρμόστηκε το 1940 σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης από τον αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό και τις υγειονομικές υπηρεσίες του Στρατού ως πρόγραμμα επανένταξης και κοινωνικοποίησης των βετεράνων στρατιωτών. Όμως πανηγυρική είσοδο στον επιστημονικό κόσμο έκανε το 1960, χάρη στον Αμερικανό ψυχοθεραπευτή παιδιών Μπόρις Λέβινσον.
Σήμερα εφαρμόζεται σε παιδιατρικές κλινικές, όπου ειδικά εκπαιδευμένοι σκύλοι, γάτες, κουνέλια, παπαγάλοι, ψάρια και άλογα, συμβάλλουν στην ενίσχυση των αποτελεσμάτων μιας συμβατικής θεραπευτικής αγωγής.
Πλέον, υπάρχουν διάφορα προγράμματα βασιζόμενα στις θεραπευτικές ιδιότητες των ζώων τα οποία είναι θεσμικά κατοχυρωμένα σε πολλές χώρες. Επίσης, γηροκομεία, φυλακές και ψυχιατρεία είναι μέρη στα οποία εφαρμόζεται η μέθοδος αυτή.
Σε αμέτρητα παιδιά έχει καταγραφεί η απίστευτη χαρά και ανακούφιση που τους χαρίζουν οι τετράποδοι θεραπευτές τους και μάλιστα σε πολύ βαριές ασθένειες (αυτισμό, χρόνια ή σοβαρά νοσήματα, ψυχικές διαταραχές), σε ανοϊκούς ασθενείς ή/και σε ασθενείς με νόσο Alzheimer ή συναφείς νευρολογικές διαταραχές, φορείς του HIV ή ανθρώπους που νοσούν λόγω AIDS, καρδιοπαθείς και ένα πλήθος άλλων ασθενών με σωματικές ή ψυχοπνευματικές παθήσεις.
Άνθρωποι σε πένθος ή με ιστορικό κακοποίησης, συμπτώματα κατάθλιψης ή παθολογικού άγχους, ηλικιωμένοι, εσωστρεφείς ή μοναχικοί ενήλικοι, καθώς και φυλακισμένοι, είναι ιδανικοί υποψήφιοι για τη «θεραπεία με τη βοήθεια ζώων».
Επιπλέον, ο δεσμός που δημιουργείται ανάμεσα στον άνθρωπο και το ζώο έχει διαπιστωθεί πως συμβάλλει στη συναισθηματική ωρίμανση αλλά και την κοινωνικοποίηση παιδιών και εφήβων που δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα υγείας, ενώ βελτιώνει θεαματικά την ποιότητα ζωής σε οποιονδήποτε υγιή ενήλικο.
Σχεδόν όποιο ζώο μπορεί να εξημερωθεί μπορεί να γίνει και σύντροφος/εκπαιδευτής, όπως άλογα, σκύλοι, γάτες, κουνέλια, αγροτικά ζώα κ.τ.λ.
Η ράτσα του ζώου, το αν δηλαδή είναι καθαρόαιμο ή ημίαιμο, είναι αδιάφορη. Η ιδιοσυγκρασία του ζώου όμως που επιλέγεται για τον ρόλο του θεραπευτή θα πρέπει να έχει συγκεκριμένα στοιχεία. Κυρίως, πρέπει να είναι φιλικό προς τον άνθρωπο και να μπορεί να δεχθεί μια στοιχειώδη ή –εφόσον είναι απαραίτητο– μια πιο εξειδικευμένη εκπαίδευση κατά περίπτωση.
Άλκηστις Παντοπούλου
Κτηνίατρος
