Ένα σύγχρονο φαινόμενο, που ανθεί τα τελευταία χρόνια, είναι η υπερβολική χρήση του διαδικτύου. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όπου πρωτοεμφανίστηκε στην Αμερική και την Κίνα, η εξέλιξη του φαινομένου είναι ραγδαία. Υπάρχουν πολλά επίπεδα στο πρόβλημα, ξεκινώντας από την προβληματική χρήση, η οποία κλιμακωτά μπορεί να εξελιχθεί σε πλήρη εξάρτηση, με πολύ σοβαρές συνέπειες.
Το διαδίκτυο είναι αναμφισβήτητα ένα χρήσιμο και ελκυστικό μέσο. Με ευκολία προσφέρει μια ποικιλία δραστηριοτήτων, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν μια απλή αναζήτηση, online παιχνίδια, ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επισκέψεις σε διάφορες ιστοσελίδες με επικίνδυνο ή μη περιεχόμενο.
Στη χώρα μας το ποσοστό χρηστών του διαδικτύου σε ηλικίες 12-18 κυμαίνεται στο 70-80%. Σύμφωνα με σχετική μελέτη, το 12.8% των εφήβων – στην πλειοψηφία τους αγόρια – βρίσκεται στο όριο του εθισμού. Στην ελληνική περιφέρεια το φαινόμενο έχει πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις, συγκεκριμένα το 8% των εφήβων είναι εθισμένο στο διαδίκτυο, ενώ το 26% κάνει προβληματική χρήση. Για τους ενήλικες τα ποσοστά είναι μικρότερα, όμως έχουν αυξητική τάση, με τους άντρες και σε αυτές τις ηλικίες να κατέχουν το προβάδισμα σε σχέση με τις γυναίκες.
Παράγοντες υψηλού ρίσκου
-δυσκολία στις κοινωνικότητα
-προσωπικότητα παιδιού/ενήλικα
-χαμηλή αυτοεκτίμηση
-μαθησιακές/εργασιακές δυσκολίες
-ανάγκη για ένα μέσο διαφυγής από δυσκολίες
-έλλειψη επικοινωνίας
-έλλειψη φυσικής εκτόνωσης
Ενδείξεις
Ο ρόλος των γονιών και των εκπαιδευτικών είναι καταλυτικός για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του προβλήματος στους νέους, γιατί είναι τα πρόσωπα που μπορούν να εντοπίσουν τις ενδείξεις και να απευθυνθούν σε ειδικούς για υποστήριξη. Οι σημαντικότερες ενδείξεις είναι:
● αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού
● παραμέληση των ενδιαφερόντων και των υποχρεώσεων, ακόμα και της προσωπικής υγιεινής
● μείωση της σχολικής επίδοσης
● κοινωνική απομόνωση
● ανάπτυξη της ανοχής (της ολοένα αυξανόμενης ανάγκης για ενασχόληση)
● εκνευρισμός
● διαταραχές ύπνου
● υπερβολική κούραση
Συχνά τα παιδιά γίνονται λιγότερα συνεργάσιμα και υπάρχει μεγαλύτερη δυσκολία στην επικοινωνία. Ορισμένες φορές το φαινόμενο συνοδεύεται από καταθλιπτικά συμπτώματα και διάσπαση προσοχής.
Παρέμβαση
1. Αναζήτηση βοήθειας από τους γονείς
2. Αξιολόγηση του προβλήματος (μέγεθος, επιπτώσεις)
3. Ψυχοεκπαίδευση – ενημέρωση γονέων, παιδιών, εκπαιδευτικών
4. Εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, με πρώτο στόχο τον περιορισμό της υπερβολικής χρήσης
5. Συμβουλευτική γονέων
6. Παράπλευρες δυσκολίες
Συμβουλές προς γονείς
1. ενημέρωση των παιδιών για τα φαινόμενα του εθισμού και της παρενόχλησης
2. λογικό πλαίσιο με σεβασμό προς τον έφηβο και συντονισμένο με την εποχή
3. σαφή όρια χρήσης του Η/Υ και απόλυτη συνέπεια στην τήρησή τους (μέγιστος χρόνος οθόνης 1 ώρα για παιδιά έως 8 ετών με επίβλεψη γονέων, 1.5 ώρα για παιδιά έως 12 ετών, 2 ώρες ημερησίως για εφήβους άνω των 12)
4. διάθεση ελεύθερου χρόνου με το παιδί και ενθάρρυνση επικοινωνίας
5. ερεθίσματα για δραστηριότητες και κοινωνικές επαφές με συνομήλικους
6. ενδείκνυται ο Η/Υ να είναι σε κοινόχρηστο χώρο μέσα στο σπίτι
7. χρήση φίλτρων σε επικίνδυνες ιστοσελίδες
8. αναζήτηση βοήθειας εάν υπάρχουν ανησυχητικά σημάδια
Η γνωριμία με νέες τεχνολογίες θα πρέπει να γίνεται σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον και να χρησιμοποιείται ως εργαλείο για να διευκολύνει την καθημερινότητά μας και όχι ως τρόπος ζωής.
Γραμμή Βοήθειας Υποστηρίζω 800 11 800 15 (χωρίς χρέωση)
Μαρίνα Ρογάρη
BSc Ψυχολογία
ΜSc Ψυχική Υγεία Παιδιού & Εφήβου
