Πώς να απενεργοποιήσετε μαζί με το επαγγελματικό σας τηλέφωνο και τις σκέψεις που αφορούν την εργασία; Το περίεργο με το εργασιακό στρες είναι ότι δεν το βιώνουμε τόσο εντός της εργασίας, καθώς τότε είμαστε πολύ απασχολημένοι,
αλλά όλες τις υπόλοιπες ώρες της ημέρας, όταν κανονικά θα έπρεπε να χαλαρώνουμε, να περνάμε χρόνο με τα αγαπημένα μας πρόσωπα και να κάνουμε πράγματα που μας ευχαριστούν.
Πολλές φορές, λοιπόν, στον ελεύθερο από εργασία και εργασιακές υποχρεώσεις χρόνο μας, «μηρυκάζουμε» σκέψεις που αφορούν αποκλειστικά στην εργασία μας, ενεργοποιώντας την αντίδραση στο στρες.
Μηρυκασμός κυριολεκτικά σημαίνει τη φυσιολογική λειτουργία ορισμένων θηλαστικών κατά την οποία επαναφέρουν την τροφή από το στομάχι στη στοματική τους κοιλότητα και τη μασούν ξανά. Μεταφορικά χρησιμοποιείται για να περιγράψει το αναμάσημα των σκέψεων που μας προκαλούν δυσφορία, με έναν αντιπαραγωγικό και δυσλειτουργικό τρόπο. Για παράδειγμα, μπορεί να αναρωτιέμαι αν έκανα ή όχι κάτι σωστά, να κολλήσω και να σκέφτομαι συνέχεια κάτι που δεν πρόλαβα να ολοκληρώσω και το άφησα για την επόμενη μέρα ή έναν διαπληκτισμό που προέκυψε με έναν συνάδελφο κ.λπ.
Τα ευρήματα πολλών ερευνών σχετικά με το πώς σκεφτόμαστε για τη δουλειά όταν δεν είμαστε στη δουλειά είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά. Ο μηρυκασμός σκέψεων που αφορούν τη δουλειά, το να σκεφτόμαστε δηλαδή τα ίδια πράγματα ξανά και ξανά, διαταράσσει σημαντικά την ικανότητά μας να επανέλθουμε και να επαναφορτιστούμε στις ώρες που δεν εργαζόμαστε. Όσο πιο πολύ μηρυκάζουμε τα της δουλειάς εκτός εργασίας, τόσο πιο πιθανό είναι να εμφανίσουμε διαταραχές ύπνου και μειωμένη διάθεση και να τρώμε ανθυγιεινά.
Μπορεί να παρατηρηθεί αύξηση toy κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων και να επηρεαστούν οι γνωστικές και εκτελεστικές μας λειτουργίες, πράγματα που χρειαζόμαστε για να κάνουμε καλά τη δουλειά μας. Επίσης, επηρεάζει τις διαπροσωπικές μας σχέσεις και την οικογενειακή μας ζωή, επειδή, παρόλο που είμαστε εκεί ως φυσικές παρουσίες, δεν είμαστε πραγματικά παρόντες, καθώς το μυαλό μας είναι αλλού και αυτό είναι εμφανές.
Το να μηρυκάζουμε για τη δουλειά ενώ είμαστε σπίτι είναι βλαβερό επίσης για τη συναισθηματική μας ευημερία. Το να σκεφτόμαστε όμως τη δουλειά με τρόπο δημιουργικό ή με διάθεση επίλυσης προβλημάτων είναι κάτι πολύ διαφορετικό, καθώς σε αυτήν την περίπτωση δεν προκαλείται συναισθηματική δυσφορία και, το πιο σημαντικό, έχουμε τον έλεγχο. Μπορούμε να αποφασίσουμε αν θα απαντήσουμε σε ένα επαγγελματικό μήνυμα ή αν θα το αφήσουμε για το πρωί.
Οι μηρυκασμοί είναι ακούσιοι και παρεμβατικοί, γι’ αυτό μας αναστατώνουν και μας ενεργοποιούν σε φάσεις όπου κανονικά θα έπρεπε να χαλαρώσουμε. Είναι πολύ δύσκολο να αντισταθούμε σε αυτούς, καθώς το να σκεφτόμαστε όλα τα ημιτελή μας καθήκοντα μας φαίνεται επιτακτικό.
Ο μηρυκασμός συνολικά καταστρέφει το κίνητρό μας για δουλειά αλλά και την προσωπική και οικογενειακή μας ζωή. Με τη ραγδαία αύξηση της τηλεργασίας, που έχει μπει για τα καλά στη ζωή πολλών εργαζομένων, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί και πολύ συχνά χάνεται το όριο μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.
Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τέτοιου είδους επίμονες σκέψεις;
- Καθορίστε το όριο του ωραρίου εργασίας σας και να είστε συνεπείς με αυτό. Από εκείνο το σημείο και μετά θα «απαγορεύετε» στον εαυτό σας να μηρυκάζει σκέψεις σχετικές με τη δουλειά. Όταν αποσυνδέεστε από τη δουλειά, αποσυνδεθείτε και από τα κινητά σας τηλέφωνα και τις ειδοποιήσεις και αν πρέπει για κάποιο λόγο να το απαντήσετε σε μηνύματα, επιλέξτε εσείς πότε θα γίνει αυτό έτσι ώστε να μην επηρεάζει τα σχέδιά σας.
- Δημιουργήστε ένα ψυχολογικό όριο μεταξύ δουλειάς και σπιτιού, από τη στιγμή που απουσιάζει το φυσικό όριο, όπως στην περίπτωση της τηλεργασίας, όπου δεν υπάρχει η μετάβαση από και προς την εργασία μας. Φορέστε ρούχα που φοράτε όταν δουλεύετε και κρατήστε μερικές από τις συνήθειες που είχατε ενώ δουλεύατε. Στο τέλος της ημέρας, αλλάξτε ρούχα, χρησιμοποιήστε πιο απαλό φωτισμό και μουσική για να αλλάξετε την ατμόσφαιρα. Κάντε το σαν τελετουργικό. Δημιουργήστε, επίσης, μια συγκεκριμένη ζώνη εργασίας σπίτι σας, ακόμα κι αν είναι μικρή, και προσπαθήστε να εργάζεστε μόνο εκεί.
- Όταν οι μηρυκασμοί συνεχίσουν να εισβάλουν, προσπαθήστε να τους μετατρέψετε σε παραγωγικούς τρόπους σκέψης, όπως είναι η επίλυση προβλημάτων. Ο μηρυκασμός συχνά μας κλέβει τις πιο πολύτιμες στιγμές μας. Για να μετατρέψουμε μια μηρυκαστική σκέψη σε παραγωγική, θα πρέπει να τη διατυπώσουμε ως ένα πρόβλημα προς επίλυση. Το «έχω πολλή δουλειά» που μπορεί να αποτελέσει μια μηρυκαστική σκέψη, γίνεται μια ερώτηση προγραμματισμού στην περίπτωση της επίλυσης προβλήματος, όπως «πού μπορώ να βάλω στο πρόγραμμά μου αυτά που με απασχολούν;» ή «τι να μετακινήσω στο πρόγραμμά μου για να κάνω χώρο γι’ αυτό το πιο επείγον;» ή «πότε έχω 5 λεπτά για να ξαναδώ το πρόγραμμά μου;». Όλες αυτές οι εκδοχές είναι προβλήματα προς επίλυση. Το «έχω πολλή δουλειά» δεν είναι.
Η μάχη με τον μηρυκασμό είναι δύσκολη, αλλά αν προσέξουμε τα όριά σας, αν κάνουμε τελετουργικό τη μετάβαση από τη δουλειά στο σπίτι κι αν εκπαιδεύσουμε τον εαυτό σας να μετατρέπει τους μηρυκασμούς σε παραγωγικούς τρόπους σκέψεις, θα επιτύχουμε και θα αυξήσουμε την ικανοποίηση που λαμβάνουμε από τη δουλειά μας, πέρα από την προσωπική και οικογενειακή μας ζωή.
Το σημείο εκκίνησης για τη δημιουργία μιας υγιούς ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής δεν βρίσκεται στον πραγματικό κόσμο αλλά στο κεφάλι μας και έχει να κάνει πολλές φορές με τον μηρυκασμό.
Αν θέλετε να μειώσετε το άγχος σας και να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας, δεν χρειάζεται απαραίτητα να αλλάξετε το πρόγραμμά σας ή τη ζωή σας, αλλά τον τρόπο που σκέφτεστε.
Θεοδώρα Αναστασίου
Ψυχολόγος
