“Antigonisms” είναι η λέξη – ο λόγος που διατρέχει το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2022, ένας στοχασμός γύρω από τη μορφή της Αντιγόνης. Η γυναικεία αυτή μορφή που στέκει αγέρωχη ανά τους αιώνες είναι η έμπνευση ενός νέου κύκλου, όπως αναφέρει στην παρουσίαση του καλλιτεχνικού προγράμματος η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου Κατερίνα Ευαγγελάτου:
«Η Αντιγόνη είναι πάντοτε ένα ατόφιο κομμάτι αντίστασης, ένα σύμβολο αδάμαστου νου, ένα παράδειγμα γυναικείας δύναμης μέσα σε μία σκληρή ανδροκρατούμενη κοινωνία».
Σε ποιο μέλλον θέλουμε να ζήσουμε; Ποιοι είμαστε και τι κοινωνίες φτιάχνουμε; Πού θα μας οδηγήσει η περιβαλλοντική καταστροφή; Υπάρχει δικαιοσύνη; Είμαστε ελεύθεροι; Είναι ο κοινός προβληματισμός που διατρέχει τις περισσότερες από τις παραστάσεις που παρουσιάζονται στην Πειραιώς 260, εκεί όπου θα γίνει και η έναρξη του φετινού φεστιβάλ την 1η Ιουνίου με την παράσταση Η άλλη πλευρά της καταιγίδας σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, μια φανταστική συνάντηση του Όρσον Ουέλς με τον κόσμο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ.
Η ουτοπία και η δυστοπία με διαφορετικές μορφές και καλλιτεχνικές γλώσσες από τους δημιουργούς, Έλληνες και ξένους, διασταυρώνονται με τη μορφή της Αντιγόνης και τις συζητήσεις που ανοίγονται γύρω από την πράξη της. Αντιγονισμοί λοιπόν με παραστάσεις αλλά και μια πληθωρική σειρά συζητήσεων σε επιμέλεια Διονύση Καψάλη, ειδικός σύμβουλος από φέτος του φεστιβάλ σε θέματα λογοτεχνίας και λόγου. Όπως ο ίδιος αναφέρει για τους κύκλους ομιλιών που θα συντροφεύσουν τις παραστάσεις, ένας λόγος της Αντιγόνης θα μπορούσε να ήταν και το μότο για το φετινό φεστιβάλ: «Δεν γεννήθηκα για να μισούμε μαζί αλλά για ν’ αγαπούμε μαζί».
Με «Χρώμα, χαρά και φως» στη φετινή οπτική ταυτότητα, στην οποία συνυπογράφουν το δημιουργικό γραφείο G Design Studio και ο εικαστικός Γιάννης Βαρελάς και έντονη την έννοια του καλοκαιριού το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2022 είναι έτοιμο να μας υποδεχτεί παρουσιάζοντας 67 παραγωγές και 1900 καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο.
Ξεκινώντας με τις διεθνείς παραγωγές μετά την παράσταση Ηλέκτρα / Ορέστης στην Επίδαυρο το 2019, η Comédie-Française με τον Ivo van Hove επιστρέφουν στο Φεστιβάλ, αυτή τη φορά στην Πειραιώς 260 με το Ταρτούφος ή Ο υποκριτής, με αφορμή την επέτειο των 400 χρόνων από τη γέννηση του Μολιέρου και σε πρωτότυπη μουσική Alexandre Desplat.
Η διεθνώς αναγνωρισμένη Christiane Jatahy, που μόλις απέσπασε Χρυσό Λέοντα από την Μπιενάλε της Βενετίας έρχεται με το Dusk / Λυκόφως, βασισμένο στην ταινία Dogville του Λαρς φον Τρίερ. Η Γαλλοβιετναμέζα Καρολίν Γκυελά Ενγκυγέν, μετά τη Σαϊγκόν το 2019, επιστρέφει με ένα παραμύθι επιστημονικής φαντασίας και ένα πληθωρικό σύνολο επαγγελματιών και ερασιτεχνών ηθοποιών για την έννοια της Αδελφοσύνης με την παράσταση ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗ, φανταστική ιστορία.
Το δίδυμο των Nature Theater of Oklahoma (Kelly Copper και Pavol Liška) επανέρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με μια διεθνή συμπαραγωγή, στην οποία συμμετέχει το Φεστιβάλ, τέσσερα χρόνια μετά Το κυνήγι της ευτυχίας (2018) με τη νέα τους παράσταση – μια κάντρι όπερα Μπερτ Τουρρίντο: μια όπερα και την πλοκή της να εκτυλίσσεται σε έναν μετα-αποκαλυπτικό κόσμο. Με την παράσταση Farm fatale, ο διεθνής Γάλλος δημιουργός Φιλίπ Κεν, γνωστός για τις υβριδικές – εικαστικές παραστάσεις του, οραματίζεται ένα εξωφρενικό σύμπαν, το οποίο κατοικείται από ευγενείς ονειροπόλους ακτιβιστές, λακωνικούς σχολιαστές της πραγματικότητάς μας σε μία μετα-αποκαλυπτική συνθήκη, όπου πέντε σκιάχτρα που έχουν μείνει χωρίς δουλειά λόγω της κλιματικής αλλαγής αποφασίζουν να συγκροτήσουν μια νέα κοινότητα.
Ο Μάρκο Λαγέρα και η ομάδα La Re-Sentida αντλούν έμπνευση από την εμπειρία της κοινωνικής εξέγερσης τον Οκτώβριο του 2019 στη Χιλή και «στήνουν» το έργο Όαση ατιμωρησίας πάνω στη διαλεκτική της βίας που ξεπερνά τα σύνορα της χώρας τους και απευθύνεται σε κάθε πολίτη του σύγχρονου κόσμου. Η αντισυμβατική χορογράφος Marlene Monteiro Freitas (Αργυρός Λέοντας για τον Χορό, Μπιενάλε της Βενετίας, 2018), επιστρέφει με το νέο έργο Κακό – Θεϊκή μέθη, όπου κυριαρχούν το δαιμονικό στοιχείο, η μεταμόρφωση, ο σουρεαλισμός, αλλά και το χιούμορ.
Στο ελληνικό θέατρο τώρα στο φετινό πρόγραμμα συναντάμε την Ελεάνα Τσίχλη με το Οι 7 τρελοί, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Ρομπέρτο Αρλτ, τη Γιούλα Μπούνταλη με την Άνοιξη, μια ιστορία γυναικών που γεννήθηκαν αμέσως μετά τον πόλεμο σε μια κλειστή επαρχιακή κοινωνία και οραματίστηκαν έναν ρόλο ισότιμο με τους άντρες, τον Γιώργο Κουτλή με το Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι, ένα σύγχρονο έργο με την υπογραφή του δραματουργού της Σάουμπυνε Marius von Mayenburg. Το πρωτότυπο έργο Youthquake, υπό την καθοδήγηση και τη συνεργασία των ενήλικων συνεργατών της θεατρικής ομάδας blindspot από τη Γιώτα Αργυροπούλου και τέλος τον Αλέξανδρο Ραπτοτάσιο με την Αντιγόνη του Σοφοκλή, με ειδική ανάθεση στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος VAST στο οποίο συμμετέχει το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και τη θεατρική δράση να τοποθετείται σ’ ένα τηλεοπτικό στούντιο.
Στο πρόγραμμα του χορού πρώτη εμφάνιση στην Ελλάδα κάνει με την καινούργια του χορογραφία All I need ο Edouard Hue (Swiss Dance Awards 2019), διακεκριμένος χορευτής του Hofesh Shechter, και της ομάδας του, Beaver Dam Company. Η χορογράφος και παλιά γνώριμη του Φεστιβάλ, Ερμίρα Γκόρο, επιστρέφει με το νέο έργο της Thirst, μια παράσταση πάνω στην πανάρχαια, πολύτιμη σύλληψη της τελετουργίας. Ενώ η Ελληνίδα Κατερίνα Ανδρέου ταράζει και πάλι τα νερά με μια γαλλοελβετική, πολλά υποσχόμενη παραγωγή που απορροφά τους κραδασμούς του παρόντος σ’ ένα χορογραφικό σόλο που ζητά να ξορκίσει την κατάθλιψη μιας εποχής ολόκληρης, το Mourn baby mourn.
H Ιωάννα Πορτόλου με την Ομάδα χορού Griffόn, επανέρχεται με τη νέα της δημιουργία το Amazing, ανοίγοντας το κρίσιμο θέμα του ορίου ανάμεσα στο «καλύτερο» και το «χειρότερο» της ανθρώπινης φύσης. Ο Μάρτιν Τσίμμερμαν μετά την περσινή παράστασή του Ένα Δύο Τρία, επιστρέφει με τους ερμηνευτές του με το Danse macabre. Η χορογράφος Πατρίσια Απέργη παρουσιάζει στο Φεστιβάλ ένα νέο έργο πάνω στη θεματική της Ουτοπίας με το Newtopia, που δημιούργησε σε συνεργασία με την αυστριακή ομάδα BODHI PROJECΤ.
Ο Αντώνης Φωνιαδάκης με τους Άξονες έρχεται στο Φεστιβάλ για να συναντήσει οκτώ από τους καλύτερους χορευτές/τριες της ελληνικής χιπ χοπ σκηνής σε μια απρόσμενη παράσταση. Τέλος, οι εννέα χορευτές της Λία Ροντρίγκες με το Fúria / Μανία συνδιαλέγονται με αρχετυπικές ανάγκες του ανθρώπου, σε μια χορογραφία μεγάλης ακρίβειας, όπου ο σύγχρονος Χορός συναντά τη βραζιλιάνικη παράδοση.
Περνώντας στα Επιδαύρια, φέτος ανοίγουν με την παγκόσμια πρεμιέρα της παράστασης Άλκηστη του Ευριπίδη από τον Ολλανδό Γιόχαν Σίμονς, μια σύγχρονη μεταγραφή της Άλκηστης με όχημα τη μουσική της ομώνυμης όπερας του Γκλουκ, τοποθετώντας τέσσερις τραγουδιστές και ένα εκκλησιαστικό όργανο στη θέση του Χορού.
Πρεμιέρα στο αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου θα κάνουν οι Πέρσες του Αισχύλου από τον Δημήτρη Καραντζά με το κοίλον και την ορχήστρα να ενώνονται για να «συμμετάσχουν» σε μια κοινή συζήτηση. Σε παγκόσμια πρεμιέρα παρουσιάζεται ο Αγαμέμνων του Αισχύλου από τον Ούλριχ Ράσε γνωστός για την ασυνήθιστη και εντυπωσιακή σκηνική του γλώσσα. Ο Λιθουανός σκηνοθέτης Τσέζαρις Γκραουζίνις επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με μια σύγχρονη μεταφορά της σοφόκλειας τραγωδίας Αντιγόνη, με την Έλλη Τρίγγου στον ρόλο της Αντιγόνης και τον Βασίλη Μπισμπίκη στο ρόλο του Κρέοντα.
Ενώ με τον Αίαντα, ο Αργύρης Ξάφης κατεβαίνει για πρώτη φορά ως σκηνοθέτης στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου με το Εθνικό θέατρο. Και με άλλη μία παράσταση από το Εθνικό, ένα έργο που έρχεται για πρώτη φορά στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου τη Μήδεια του Μποστ, μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Γιάννη Καλαβριανού. Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος κατεβαίνει με την Ελένη του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου.
Στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, μουσική και θέατρο περιλαμβάνει το πρόγραμμα με τους Τακίμ και τον Νίκο Κυπουργό στα νέα του «Κυπο-Θεατρικά».
Ο Ευριπίδης Λασκαρίδης ετοιμάζει ένα έργο για τη Μικρή Επίδαυρο με τίτλο Τουρνέ με το οποίο εξερευνά πτυχές της περιπέτειας και της τέχνης του θεάτρου και, από εκεί, της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας. Στον κύκλο Contemporary Ancients o Σύλλας Τζουμέρκας σκηνοθετεί το έργο Φάκελος Βάνκαου του Ηλία Μαγκλίνη, εμπνευσμένο από την Άλκηστη του Ευριπίδη ενώ μιλώντας για έκδοση ο Χρήστος Χωμενίδης γράφει το έργο Γίνεται δέντρο το πουλί; εμπνευσμένο από τον Ίωνα του Ευριπίδη.
Στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, εκεί που συγκεντρώνεται το περισσότερο μουσικό πρόγραμμα του φεστιβάλ, φέτος σημαντική η επιστροφή του Λεωνίδα Καβάκου με ένα μικρό σχήμα, από έξι εκλεκτούς Έλληνες μουσικούς. Για πρώτη φορά έρχεται στο Ηρώδειο ο πολυβραβευμένος Μαξ Ρίχτερ για να παρουσιάσει δύο δισκογραφικές δουλειές του, το Infra (2010) και το The Blue Notebooks (2004). Πρωτοποριακή περφόρμερ, ποιήτρια, τραγουδίστρια και μουσικός, η Λόρι Άντερσον είναι στα ονόματα που ξεχωρίζουμε στο φετινό πρόγραμμα, ενώ αναμένουμε και την “People have the power!” Patti Smith. Φέτος στο Ηρώδειο εγκαινιάζεται ο νέος κύκλος electronica με τα ονόματα: Jeff Mills, Moderat και Autechre να υπόσχονται ξεχωριστές βραδιές – εμπειρίες.
Ξεχωριστές θα είναι και οι καλοκαιρινές μουσικές βραδιές απ’ ότι φαίνεται στην Πειραιώς 260, αφού τζαζ νότες θα συνοδεύουν φέτος τις φεστιβαλικές νύχτες, με ελεύθερη είσοδο μετά το τέλος των παραστάσεων στην Πειραιώς 260 με την Jazz στην Πλατεία.
Επιστρέφοντας στη χρωματιστή ολοζώντανη αφίσα του φετινού φεστιβάλ που ακτινοβολεί καλοκαίρι στέκομαι στα λόγια του Γιάννη Βαρελά για τη δημιουργία της:
«Πάντα είχα την εντύπωση βλέποντας τους λουομένους να βγαίνουν από τη θάλασσα και να τυλίγονται στις πολύχρωμες πετσέτες τους πως βλέπω μπροστά μου μια παράσταση Κabuki ή θεάτρου Νo ή ακόμα και της δικής μας ελληνικής τραγωδίας… Με έναν τρόπο, αυτοί οι ίδιοι αρχετυπικοί ήρωες εμφανίζονται στις εικόνες που έφτιαξα για το Φεστιβάλ είτε ως πρωταγωνιστές μεταμορφωμένοι σε πορτοκάλια και λεμόνια, παίζοντας κάποιο νοητό ρόλο σε μια φανταστική σκηνή, είτε ως θεατές του ίδιου αυτού φανταστικού έργου, που συρρέουν προσερχόμενοι στην παράσταση με σκοπό να τη μετουσιώσουν σε μια προσωπική και συλλογική εμπειρία.»
