της Μαρίας Βόλλη
Τα εγκαίνιά του έγιναν στις 28 Οκτωβρίου του 1886. Το μεγάλου μεγέθους γλυπτό, που εικονίζει την Ελευθερία ως γυναικεία μορφή,
να κρατά στο υψωμένο δεξί της χέρι πυρσό και στο αριστερό μια πλάκα στην οποία αναγράφεται η ημερομηνία «4 Ιουλίου 1776», ημέρα ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, δεσπόζει στη νησίδα Λίμπερτι Άιλαντ στην είσοδο του λιμανιού της Νέας Υόρκης.
Είναι ένα μνημείο γεμάτο συμβολισμούς, το φωτοστέφανο που μοιάζει με στέμμα, για παράδειγμα, διαθέτει επτά ακτίνες που συμβολίζουν τις επτά ηπείρους και τις επτά θάλασσες του κόσμου. Υποδέχεται χιλιάδες επισκέπτες καθημερινά, οι οποίοι συρρέουν στο Νησί της Ελευθερίας για να θαυμάσουν από κοντά το πιο διάσημο άγαλμα του κόσμου, που αποτελεί έμβλημα της πόλης και του Αμερικανικού πολιτισμού και έχει ενδιαφέρουσα ιστορία.
Η ιδέα του αγάλματος ανήκει στον Γάλλο Εντουάρ ντε Λαμπουλέ, ο οποίος πρότεινε να κατασκευαστεί ένα μνημείο προς τιμήν της γαλλοαμερικανικής φιλίας. «Αν κάποτε κατασκευαστεί στις ΗΠΑ ένα μνημείο προς τιμή της ανεξαρτησίας, τότε πιστεύω πως πρέπει να προκύψει από τη συνένωση των δυνάμεών μας, ένα κοινό έργο των δύο εθνών μας», είχε πει ο Γάλλος πολιτικός το 1865 εν μέσω του Αμερικανικού Εμφυλίου. Οι κοινές ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας βρήκαν κοινό τόπο στη δημιουργία του αγάλματος συμβόλου στη νησίδα Λίμπερτι Άιλαντ, για να υποδέχεται τα εκατομμύρια των μεταναστών που κατέφθαναν καθημερινά στην Αμερική με πρώτο σταθμό πριν την είσοδό τους στη «γη της επαγγελίας», το νησί των μεταναστών, ως λέγεται, Ellis Island και το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στο Liberty Island.
Οι δύο χώρες συμφώνησαν ότι ο αμερικανικός λαός θα έχτιζε το βάθρο και οι Γάλλοι θα ήταν υπεύθυνοι για το άγαλμα και τη συναρμολόγησή του στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το 1874, ο έμπειρος γλύπτης Φρεντερίκ Μπαρτολντί άρχισε να εργάζεται στο Παρίσι για την κατασκευή του χρησιμοποιώντας ένα παλιότερο σχέδιό του που είχε απορριφθεί. Στο παρελθόν ο Μπαρτολντί είχε προτείνει στην κυβέρνηση της Αιγύπτου να χρηματοδοτήσει την κατασκευή ενός γιγάντιου αγάλματος στο πνεύμα του αρχαίου ελληνικού Κολοσσού της Ρόδου με αφορμή τα εγκαίνια της διώρυγας του Σουέζ. Το άγαλμα θα αναπαριστούσε μια νεαρή Αιγύπτια χωρική με μαντήλα που θα κρατούσε έναν πυρσό, θα τοποθετούνταν στο Πορτ Σάιντ και θα είχε τίτλο «η Αίγυπτος διαφωτίζει την Ασία». Αλλά η Αίγυπτος που είχε ήδη επενδύσει τεράστια χρηματικά ποσά και πολύ χρόνο για την κατασκευή της διώρυγας αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει το άγαλμα και προτίμησε να χτίσει στη θέση του έναν φάρο ύψους 55 μέτρων. Όταν ο Λαμπουλέ πρότεινε στον Μπαρτολντί να κατασκευάσει ένα άγαλμα για τη γαλλοαμερικανική φιλία, ο Μπαρτολντί βρήκε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει το σχέδιό του και η Αιγύπτια χωρική μετατράπηκε σε κολοσσιαία θεά, ενώ ο τίτλος του αγάλματος έγινε «η Ελευθερία διαφωτίζει τον κόσμο». Φημολογείται ότι το μοντέλο για το πρόσωπο του αγάλματος ήταν η μητέρα του γλύπτη, Σαρλότ Μπαρτολντί.
Τη στατική δομή του αγάλματος για την κατασκευή ενός τεράστιου χαλύβδινου σκελετού μελέτησε ο εμβληματικός μηχανικός και κατασκευαστής ενός άλλου συμβόλου, αυτού της Γαλλίας, του Πύργου του Άιφελ, Γκιστάβ Άιφελ. Τον σκελετό αυτό κάλυψε ο Μπαρτολντί με φύλλα χαλκού σφυρηλατημένα στο χέρι για να δώσει στο άγαλμα την μορφή που ήθελε. Το κολοσσιαίο άγαλμα ολοκληρώθηκε στο Παρίσι τον Ιούνιο του 1884. Παραδόθηκε στον Αμερικανικό λαό στις 4 Ιουλίου του 1884 σε 350 κομμάτια και πακεταρισμένο σε 214 κιβώτια, συναρμολογήθηκε και εγκαινιάστηκε στη θέση που βρίσκεται σήμερα, στις 28 Οκτωβρίου του 1886. Η συναρμολόγησή του κράτησε 4 μήνες.
Το άγαλμα συντηρήθηκε επισταμένως στα εκατοστά του γενέθλια. Το σιδερένιο πλαίσιο είχε σκουριάσει πια, ενώ το ένα χέρι είχε χαλαρώσει και κινδύνευε να γκρεμιστεί. Καθαρίστηκαν επίσης τα φύλλα χαλκού που καλύπτουν τον σκελετό. Στη συνέχεια, μια μέρα μετά την εθνική εορτή των Αμερικανών το 1986, οι τότε πρόεδροι των ΗΠΑ και της Γαλλίας Ρόναλντ Ρίγκαν και Φρανσουά Μιτεράν «χάρισαν» και πάλι τη Lady Liberty στο κοινό.
Με τη συντήρηση το 1986 απέκτησε νέα δάδα, καθώς η αρχική είχε υποστεί διαβρώσεις που δεν επιδέχονταν επιδιόρθωση. Η αυθεντική φυλάσσεται στο μουσείο του μνημείου. Η φλόγα της νέας δάδας, είναι καλυμμένη με λεπτές στρώσεις χρυσού 24 καρατίων, ενώ το στρώμα χαλκού που καλύπτει ολόκληρο το άγαλμα είναι τόσο λεπτό, όσο το πάχος δυο κερμάτων. Το πράσινο χρώμα που όλοι ξεχωρίζουμε στην επιφάνειά του είναι αποτέλεσμα της οξείδωσης του χαλκού, εξαιτίας των καιρικών συνθηκών μέσα στα χρόνια.
Η χρηματοδότηση του αγάλματος ήταν δύσκολη και χρονοβόρα. Τα χρήματα από την πλευρά των Αμερικανών συγκεντρώθηκαν εξαιτίας της πρωτοβουλίας κυρίως του Joseph Pulitzer, ο οποίος μέσω της εφημερίδας του «The World» επέκρινε τους πλούσιους που αρνούνταν να χρηματοδοτήσουν την κατασκευή του βάθρου όσο και τη μεσαία τάξη που είχε επικαλεστεί την άρνηση των πλουσίων. Το γρανιτένιο βάθρο στο οποίο φιγουράρει το άγαλμα της ελευθερίας, σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Richard Morris Hunt το 1884, δωρίζοντας την αμοιβή του.
Το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών αποφάσισε να τοποθετηθεί στη συγκεκριμένη νησίδα, από όπου είναι ορατό σε όποιον μπαίνει ή βγαίνει από το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Εγκαινιάστηκε υπό την παρουσία μόνο δύο γυναικών, της συζύγου του Μπαρτολντί και την κόρη του προέδρου της γαλλικής επιτροπής, γεγονός που θεωρηθηκε οξύμωρο αφού το άγαλμα απεικόνιζε μία γυναίκα. Η επίσημη δικαιολογία ήταν ότι δεν είχαν προσκληθεί γυναίκες για λόγους ασφαλείας αλλά κάποιες σουφραζέτες κατάφεραν να πλησιάσουν με πλοίο.
Το 1903, μετά από πρωτοβουλία της φιλάνθρωπου Τζορτζίνα Σκάιλερ, τοποθετήθηκε στη βάση του αγάλματος πλακέτα που αναγράφει το σονέτο της ποιήτριας και ακτιβίστριας Έμμα Λάζαρους «Ο Νέος Κολοσσός» που είχε γραφτεί το 1883 με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για την ανέγερση του αγάλματος. Το ποίημα αντιπαρέβαλε στο αρρενωπό αρχαίο ελληνικό άγαλμα του Κολοσσού της Ρόδου το Άγαλμα της Ελευθερίας ως σύμβολο μητρικής ισχύoς και ισότητας, που αντί να στέκεται φρουρός όπως ο αρχαίος Κολοσσός εκείνη, η «Μητέρα των εξόριστων», στέκεται στο λιμάνι καλωσορίζοντας τους ξένους κραυγάζοντας «με χείλη βουβά» το καλωσήρθες.
Το ποίημα της Λάζαρους μετέτρεψε το άγαλμα της ελευθερίας σε σύμβολο μητρικής φιλοξενίας και ελπίδας για τους απανταχού κατατρεγμένους. Η φράση του ποιήματος «δώστε σε μένα τους φτωχούς, τους καταφρονεμένους σας» έγινε σύμβολο των Η.Π.Α. ως χώρα που προωθεί την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και ως χώρα υποδοχής μεταναστών η εργασία των οποίων συνέβαλλε στην ανάπτυξή της.
Το άγαλμα ζυγίζει 228,456 τόνους και το ύψος του, χωρίς τη βάση, είναι 46,5 μέτρα, ενώ με τη βάση είναι 93. Στο εσωτερικό του, 168 σκαλιά επιτρέπουν την άνοδο στο κεφάλι, όπου υπάρχουν 25 παράθυρα, και άλλα 58 στο χέρι που κρατάει τον πυρσό. Η βάση του φιλοξενεί από το 1972 το Μουσείο Μετανάστευσης, το 1924 ανακηρύχθηκε σε εθνικό μνημείο, ενώ από το 1986 αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Από τα πρώτα εγκαίνια μέχρι και το 1902, το άγαλμα τελούσε και χρέη φάρου. Ένα μικρό εργοστάσιο ηλεκτρισμού εγκατεστημένο στο νησί, παρείχε ενέργεια έτσι ώστε το φως του να είναι ορατό από απόσταση περίπου 40 χλμ. Στο παρελθόν, οι επισκέπτες μπορούσαν να ανέβουν στην κορυφή του πυρσού. Σήμερα, κανείς δεν επιτρέπεται να το κάνει αυτό. Ο κανόνας εφαρμόζεται από το 1916, όταν υπήρξε μια έκρηξη στο νησί του Black Tom. Το γεγονός αυτό κατέστρεψε τις γύρω υποδομές, συμπεριλαμβανομένου του πυρσού του Αγάλματος. Αλλά o φόβος για τρομοκρατικές επιθέσεις είναι ο κύριος λόγος αυτής της απαγόρευσης.
