Συνθέτης και κιθαρίστας της ελληνικής έντεχνης και ροκ σκηνής με παράλληλη παρουσία σαν συνθέτης σύγχρονης κλασικής μουσικής. Θεωρείται από τους σπουδαιότερους Έλληνες βιρτουόζους της ακουστικής και ηλεκτρικής κιθάρας. Δεκάδες είναι τα τραγούδια και τα κιθαριστικά του σόλο στην Ελληνική και ξένη δισκογραφία. Είναι επίσης συγγραφέας και ενορχηστρωτής. Θεμελίωσε το Ελληνικό Ροκ με τους Τερμίτες τη δεκαετία του 1980.
Έχει συνεργαστεί με σημαντικούς Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες (μουσικούς, τραγουδιστές, στιχουργούς, σκηνοθέτες, ηθοποιούς). Κατά καιρούς συνεργάζεται με σημαντικούς διεθνείς μουσικούς όπως οι Earl “China” Smith (guitar/Bob Marley), Elton John, Scott Kreitzer (sax),Tom Saumman (piano), Amanda Homi, Scott Ambush (bass), Joel Rosenblatt, Ara Dinkjian, Arto Tunçboyacıyan, Akira Inaba, Cesaria Εvora, Night Ark, Angelo Branduardi, Paolo Conte, Julie Massino, Eiji Kawamura, Toshiro Imaizumi κ.ά. παίζοντας κυρίως μουσική jazz rock fusion σε συνδυασμό με ethnic world music. Παίζει επίσης μαζί με όλους τους μεγάλους Έλληνες μουσικούς. Από το 2012 ασχολείται με το πρότζεκτ του που ονομάζεται Κιθαρωδία και είναι αφιερωμένο στη διάδοση της ”ψιλής κιθάρισις”, της λυρικότητας, της ελληνικότητας και πάνω από όλα της πίστης του συνθέτη ότι “η μουσική είναι τελικά η μόνη αλήθεια”. Συνεχίζει να γράφει μουσική και τραγούδια, να δίνει παραστάσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό, να συνεργάζεται με νέους καλλιτέχνες, μουσικούς και ερμηνευτές.
Η καταγωγή σας είναι από το νησί της Σκιάθου και εκεί έχετε συνθέσει μεγάλο μέρος του έργου σας. Τη χρονιά που μας πέρασε παρουσιάσατε στο νησί το νέο σας εμβληματικό έργο «Της Κοκκώνας το σπίτι», βασισμένο στο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, το οποίο κυκλοφορεί τώρα από το Ogdoo Music Group. Μιλήστε μας για την παράσταση και αυτή την καλαίσθητη και πλούσια έκδοση.
Στην Σκιάθο έχω συνθέσει το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής μου, το υπόλοιπο στον Πειραιά στην Καστέλα που μένω τους χειμώνες. Δυο πατρίδες, δυο αγάπες δεμένες με την οικογένειά μου. Όταν έρχομαι στο νησί, μου παίρνει λίγες ημέρες για να αποφορτιστώ από τα της ζωής στην πόλη και να αρχίσω να είμαι δημιουργικός. Εδώ είναι η πύλη που με οδηγεί στο καινούργιο, το αγέννητο. Παλεύω να ξεκολλήσω από τη σιωπή στην αρχική φράση. Μετά είναι εύκολο. Χρόνος-χείμαρρος. Εδώ είναι και το παρελθόν των προγόνων μου που παραμένει ζωντανό μέσα μου. Τα βράδια κάθομαι στο μπαλκονάκι του σπιτιού μου. Βλέπει στο παλιό λιμάνι, το Μπούρτζι, την Πούντα και όλο το χωριό. Απέναντι είναι το λεγόμενο «Στοιχειωμένο σπίτι» δηλαδή της Κοκκώνας το σπίτι, το οποίο περιέγραψε μοναδικά ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Δίπλα στην απόλυτη πηγή της χαράς είναι ένα μνημείο της κακής τύχης. Μεγάλωσα με αυτή την αντίθεση. Είχα την μουσική για αυτό το έργο μέσα μου από παιδί. Ένα μεσημέρι μπήκα μέσα στα λιγοστά ερείπια του σπιτιού της Κοκκώνας, κάθισα σε μια πέτρα με την κιθάρα μου και έπαιξα για ώρα. Έτσι προέκυψε το βασικό μουσικό θέμα του έργου, που τελικά παρουσίασα το χειμερινό ηλιοστάσιο του 2019 στο θέατρο του σχολειού του νησιού σε μια σημαντική για εμένα συναυλία, θέλω να ελπίζω και για όσους την παρακολούθησαν. Τη δραματοποιημένη αφήγηση έκανε η Ασπασία Τζιτζικάκη. Ηχογραφήθηκε υποτυπωδώς εκείνη τη βραδιά και μετά τη δούλεψα σε αθηναϊκό στούντιο για μήνες, φτάνοντας στο τελικό αποτέλεσμα που επιθυμούσα και το οποίο εκδόθηκε σε cd αλλά και ψηφιακά σε όλες τις πλατφόρμες από το Ogdoo Music Group σε μια εξαιρετική έκδοση με τη ζωγραφική της Δέσποινας Μιτζέλου. Είναι η πρώτη φόρα που μελοποιώ τον λόγο του θεϊκού Παπαδιαμάντη. Έναν λόγο ιερό που με ενώνει λες με αόρατο σχοινί με τον Όμηρο, με την οικογένειά μου που δεν πρόλαβα να γνωρίσω, με τη γειτονιά του πατρικού μου σπιτιού που έπαιξε ο παππούς μου, ο πατέρας μου, εγώ και τα παιδιά μου.
Είστε συνθέτης και κιθαρίστας της ελληνικής έντεχνης και ροκ σκηνής, ενορχηστρωτής, βιρτουόζος της ακουστικής και ηλεκτρικής κιθάρας, γράφετε συμφωνίες, ορατόρια και μουσική για το θέατρο. Τι είναι αυτό που αγαπάτε περισσότερο;
Μα ακριβώς αυτό, να γράφω και να παίζω με την κιθάρα μου τη μουσική μου. Η έμπνευση της συνθέσεως είναι πολύπλοκη και ταχύτατη διαδικασία. Συνήθως λίγα δευτερόλεπτα είναι αρκετά για ένα ολόκληρο έργο. Η μετέπειτα χρήση της μουσικής μου αποτελεί δευτερεύον στοιχείο και έχει να κάνει με την επεξεργασία και την ενορχήστρωση. Ντύνεται αναλόγως της χρήσεως, του χώρου και του κοινού που απευθύνεται. Άλλα ρούχα και άλλα χρώματα για το θέατρο, για τον κινηματογράφο, για ένα τραγούδι, για μια συναυλία σε στάδιο η σε μικρό κλαμπ. Η αρχική πληροφορία σίγουρα παραμένει αναλλοίωτη. Μ’ αρέσει να είμαι παρών στην εκτέλεση με την κιθάρα μου. Το ξέρω πως δεν είναι δυνατόν αυτό γιατί αρκετά τραγούδια μου παίζονται παράλληλα σε πολλά πάλκα καθημερινά. Η περιγραφή προσωπικών εμπειριών, απόψεων και συναισθημάτων μέσω της μουσικής ξεκίνησε μέσα μου ως εσωτερική ανάγκη μα τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως συνειδητή προσφορά προς τον συνάνθρωπο.
Σας γνωρίσαμε με το συγκρότημα Τερμίτες και την ερμηνεία του Γιώργου Νταλάρα (“Αρκούδες”), καθώς και το τραγούδι “Σκόνη” που κυκλοφόρησε και εκείνο με τους Τερμίτες και την ερμηνεία του Γιώργου Νταλάρα. Τι θυμάστε από εκείνη τη συνεργασία;
Οι «Αρκούδες» ήταν το πρώτο μου τραγούδι. Το έγραψα όταν ήμουν 13 ετών. Παιδί ακόμα. Αργότερα είχα την τύχη να το ντύσει με αυτόν τον σουρεαλιστικό και προφητικό στίχο ο προσφάτως εκλιπών ποιητής Μιχάλης Μαρματάκης.
«Ήρθαν οι βάρβαροι απ’ την Ασία
που περιμένεις κι αν μείνεις μέσα δεν προλαβαίνεις
και θα τη χάσεις μια και για πάντα
την ευκαιρία να πολεμήσεις με τα θηρία.
Γιατί οι αρκούδες μόλις μασήσουν όλες τις φλούδες
θα ξαναφύγουν πάλι όπως ήρθαν σαν πεταλούδες
κι εσύ θλιμμένος σ’ ένα κρεβάτι ασβεστωμένος
θα καυγαδίζεις μικροκαυγάδες με δράκου μένος»
Είχα την τύχη επίσης να το τραγουδήσει ο Γιώργος Νταλάρας εγκαινιάζοντας μάλιστα με αυτό τον κύκλο των συνεργασιών καλλιτεχνών στην Ελλάδα. Εκδόθηκε στον δίσκο του συγκροτήματος μου «Τερμίτες» «Η αμαρτωλή Μαρία» το 1984. Στον ίδιο δίσκο υπάρχει και το αγαπημένο τραγούδι «Σκόνη» πάλι σε στίχους του Μαρματάκη και ερμηνεία του Νταλάρα. Είχα συνθέσει το πρώτο μέρος του τραγουδιού στο Κιλκίς όπου υπηρετούσα την στρατιωτική θητεία μου. Ταίριαξε άψογα με ένα κουπλέ που είχε γράψει ο μπασίστας των Τερμιτών Τάκης Βασαλάκης, το οποίο «πείραξε» λίγο ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας και το οποίο συνέχισα ως ρεφρέν εγώ. Έτσι γράφαμε συνήθως τότε, σαν ροκ συγκρότημα. Η ερμηνεία του Γιώργου είναι ίσως η πιο συγκλονιστική της καριέρας του και απογείωσε το τραγούδι. Ένα τραγούδι που για κάποιους είναι κοινωνικό, για μας ήταν αφιερωμένο στους φίλους που χάσαμε από τα ναρκωτικά μα και που τελικά παρέμεινε ως ένα από τα πιο ερωτικά τραγούδια της δεκαετίας του ’80. Προνόμιο της μουσικής να μπαίνει στις ψυχές των ανθρώπων και να γεμίζει με αγάπη τις πληγές τους, όπου υπάρχουν. Τα τραγούδια αυτά τα ηχογραφήσαμε στο στούντιο Sierra των Αθηνών ξεκινώντας στις δέκα το βράδυ και μέχρι τα ξημερώματα, όπου έπρεπε εγώ να επιστρέψω στο στρατόπεδο, στο Γουδί, που τότε υπηρετούσα. Ξέραμε πάντως τι είναι αυτό που κάναμε. Είχαμε το όραμα για το σύγχρονο Ελληνικό τραγούδι και καταφέραμε να το αγγίξουμε. Σίγουρα είχαν προηγηθεί δυο δίσκοι ακόμα. Το άλμπουμ Τερμίτες (1983) και το αγγλόφωνο «Armageddon» (ηχογραφήθηκε 1980, κυκλοφόρησε 1982), που αρχικά απέτυχε μα σήμερα έχει παγκόσμια κυκλοφορία και παραδοχή ως ένα από τα καλύτερα progressive rock albums. Είναι ίσως το πρώτο που μιλά για οικολογία, καταστροφή του πλανήτη από την τεχνολογία. Είναι επίσης από τα πρώτα παγκόσμια Ethnic music albums με την μορφή του Βυζαντινού ροκ. Οι κυκλοφορίες του συνεχίζονται μέχρι των ημερών μας με πιο πρόσφατη αυτή της Ιαπωνίας σε cd.
Η διαδρομή σας μετράει πολλά χρόνια… Συνεργασίες με μικρές rock μπάντες (Fire War Shippers) μαζί με τον Γιάννη Νικολάου (Λαθρεπιβάτες), τον Άκη Τουρκογιώργη (Socrates), τον Νικόλα Άσιμο (Κροκ), αλλά και μεγάλα ονόματα όπως η Χάρις Αλεξίου, η Δήμητρα Γαλάνη, η Ελευθερία Αρβανιτάκη, ο Γιάννης Κότσιρας, κ.ά. Τι θυμάστε πιο έντονα από εκείνα τα χρόνια;
Μια μουσική διαδρομή που ξεκινά το 1978 και μετρά 44 χρόνια, είναι μια ζωή ολόκληρη. Τα πάντα συνέβησαν μέσα σε αυτό το διάστημα. Ε, δεν έμεινα και εγώ ήρεμος. Προτιμώ να θυμάμαι τα θετικά, μα δεν διαγράφω τα αρνητικά. Στα θετικά βάζω πως αξιώθηκα να παίξω μουσική με αρκετά από τα ινδάλματά μου. Στα θετικά ανήκουν οι πολύμηνες περιοδείες σε Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Μεγάλες στιγμές ζήσαμε με τους Τερμίτες. Θεμελιώσαμε το σύγχρονο ηλεκτρικό ελληνικό τραγούδι. Νέο είδος! Γιώργος Νταλάρας, Φλέρυ Νταντωνάκη. Συναυλία στον Λυκαβηττό το 1986, συναυλία στο ΣΕΦ 1998. Συναυλία στο φεστιβάλ του Μοντρέ με την Αρβανιτάκη, στο Madison square garden στη Νέα Υόρκη, Στην Αυστραλία, την Τασμανία, σε όλη την Ευρώπη, 1.000 βραδιές μαζί επί σκηνής σε Ελλάδα και όπου υπάρχουν Έλληνες. Τα στούντιο μέσα στα οποία ξόδεψα πολλές χιλιάδες ώρες ηχογραφώντας τη μουσική μου μα και τη μουσική άλλων συνθετών. Χιλιάδες τραγούδια. Πολλά από αυτά έμειναν κλασικά. Συνεργασίες με εκατοντάδες ερμηνευτές και μουσικούς. Εμπειρίες, καλή ζωή, ποτέ ρεπό, ξόδεμα, συνθέσεις. Κάποια στιγμή η ανάγκη της συνθέσεως ήταν μεγαλύτερη από το πάθος των συναυλιών και των ταξιδιών. Εκεί πήρα τη μεγάλη απόφαση και σταμάτησα. Ασχολήθηκα καθημερινά πλέον και με προγραμματισμό με τη μελέτη και τη σύνθεση. Κυρίως έργα για ορχήστρα, κουαρτέτα, οργανικά και ελάχιστα τραγούδια. Αυτά με επιλέγουν όταν έχω βάρος στην καρδιά.
Τελευταία κάνετε συναυλίες παίζοντας αποκλειστικά τη μουσική σας και ηχογραφείτε στη Νέα Υόρκη με μουσικούς της blues, της reggae και της Jazz. Μιλήστε μας για τη συνεργασία σας με το αμερικάνικο θρυλικό jazz συγκρότημα Spyro Gyra και το album Beyond The Light.
Τα τελευταία 20 χρόνια, όντως ασχολούμαι μόνο με τη μουσική μου. Έγραψα τα περισσότερα μα εξέδωσα τα λιγότερα. Άλλαξαν οι καιροί, άλλαξε ο κόσμος, άλλαξα κι εγώ. Έχω την αίσθηση πως είμαστε οι τελευταίοι που αντιλαμβανόμαστε τις προσωπικές αλλαγές μας. Στη Νέα Υόρκη ξεκίνησα να πηγαίνω τακτικά από το 1993-94. Γνωρίστηκα και έπαιξα με πολλούς και κορυφαίους μουσικούς της blues, της reggae και της Jazz. Μετά ξεκίνησαν τα στούντιο και οι ηχογραφήσεις. Είχα την αίσθηση πως ό,τι ζητούσα από αυτή την πόλη ήταν έτοιμη να μου το δωρίσει. Έτσι και έγινε. Το Beyond The Light ηχογραφήθηκε στην Αμερική τμηματικά για 4 χρόνια, φιξαρίστηκε στην Αθήνα και είναι το σημαντικότερο album που έχω συνθέσει και εκδώσει. Είναι ένα κόνσεπτ άλμπουμ, που ενώνει την αρχαία και παραδοσιακή Ελληνική μουσική με το rock και την jazz/fusion. Κυκλοφορεί παγκόσμια ακόμα και δέχεται πολύ καλές κριτικές. Γενικώς ήταν καλότυχο, αφού όσοι το άκουγαν ως ντέμο ήθελαν να βοηθήσουν στη δημιουργία του. Ανάμεσα τους ο Vicko Antipas πρόεδρος της universal, η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Eric Clapton, o David Kowalsky, o Taki di Fatseli, οι Spyro Ggyra, κ.ά. Σ’ αυτή τη δουλειά συνεργάστηκα με το αμερικάνικο θρυλικό jazz συγκρότημα Spyro Gyra και το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς αυτό που ήθελα. Πράγμα σπάνιο για παραγωγή μου.
Και γυρίζουμε και πάλι στην Σκιάθο και στα cd AXIOM και NO STRINGS ATTACHED, καθώς και στην οργανική Aegean Jazz. Μιλήστε μας γι’ αυτά τα ιδιόρρυθμα projects.
Πάντα στις Πλάκες υπήρχε δόνηση που οδηγούσε την καρδιά μου. Μουσική, τόπος, χρόνος κι εγώ ένα αναπόσπαστο σύνολο. Έρως. Ηχογράφηση σε ένα κινητό τηλέφωνο μαζί με τους ήχους του νησιού, άλλοι την άνοιξη και άλλοι το καλοκαίρι. Δεν μου χρειάζεται κάτι άλλο παρά μόνο η αλήθεια. Όντως είναι ιδιόρρυθμα κιθαρωδικά projects και αποτελούν φόρο τιμής στο νησί καταγωγής μου. Πρόκειται για 21 μουσικές συνθέσεις και κιθαροπαιξίες που προέκυψαν αυθόρμητα και ανυποψίαστα, τον χρόνο που περνούσα στο πατρικό μου σπίτι, στο νησί, την άνοιξη του 2013 & 2014 και το καλοκαίρι του 2015, τις οποίες ηχογράφησα απλά με ένα κινητό τηλέφωνο και έναν εγγραφέα TASCAM. Ταυτόχρονα με τη μουσική καταγράφονται ήχοι της φύσης, ομιλίες, ανάσες, που λειτουργούν ως μια παράλληλη ηχητική (και όχι μόνο) δράση, διαμορφώνοντας ένα αδιάσπαστο και αλληλοεπηρεαζόμενο σύνολο. Είναι συνθέσεις με άτυπη δομή, “κουνημένες” αρμονίες και ιδιότροπες μελωδικές γραμμές. Έτσι προκύπτει η οργανική Aegean Jazz: μουσική και παίξιμο από καρδιάς, προκλητικά απέριττη και ωμή, αυτοσχεδιαστική, με έντονο συναισθηματικό φορτίο, ελληνική και παγκόσμια ταυτόχρονα. Από το πρωτογενές αυτό υλικό προέκυψαν ήδη αρκετά τραγούδια, όπως για παράδειγμα το «Ο χρόνος νικά» που ερμήνευσε μοναδικά η Μελίνα Ασλανίδου ως τραγούδι τίτλων στην ταινία του σκηνοθέτη Σωτήρη Τσαφούλια «Κοινός παρονομαστής». Το διπλό cd κυκλοφόρησε αρχές Αυγούστου του 2017 από την 14Music/Heaven, κάτω από το Label Κιθαρωδία | Kitharodia | Adonis Mitzelos. Στην Σκιάθο πουλήθηκε μόνο στο μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, ενώ έχω απαγορεύσει την κυκλοφορία του για πέντε χρόνια στις ψηφιακές πλατφόρμες. Προτιμώ τον αληθινό κόσμο.
Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σχέδιά σας;
Έχω ολοκληρώσει μια σειρά από βιβλία (Στοχαστικά, ιστορικά δοκίμια), τα οποία τα δούλευα για πολλά χρόνια και ήρθε η ώρα να ασχοληθώ με την έκδοσή τους. Τουλάχιστον να εκδώσω τα δυο πρώτα. Αποφάσισα την περίοδο 22-23 να εκδώσω τραγούδια που έχω ήδη γράψει εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά και να δώσω άδειες για επανεκτελέσεις τραγουδιών μου. Έτσι μετά το «Νύχτες ατέλειωτες» με την Μαρία Πασαλίδου που μόλις κυκλοφόρησε, θα κυκλοφορήσει ο «Φύλακας άγγελος» με τον Χρηστό Μάστορα από τις Μέλισσες και την νικήτρια του X Factor Κατερίνα Λαζαρίδου, επίσης το τραγούδι «Κράτα με» με την ‘Ερρικα Πατρικίου. Νέα τραγούδια μου θα ερμηνεύσουν η Χριστίνα Γκόλια, η Κατερίνα Αδάμ και η Φωτεινή Δάρα. Στα σκαριά και ένα νέο τραγούδι με τους Onirama. Σκέπτομαι να τραγουδήσω και εγώ ένα –δυο, έτσι για τους φίλους. Το ουσιώδες κέντρο μου όμως είναι ένας ολόκληρος δίσκος που ετοιμάζω με μουσική μου αφιερωμένη στην Σκιάθο που κλείνει την τριλογία μετά το διπλό cd «Σκιάθος» και το άλμπουμ «Της Κοκκώνας το σπίτι» με τον λόγο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Παράλληλα, θα ξεκινήσω ζωντανές εμφανίσεις σε έναν καινούργιο χώρο στο κέντρο των Αθηνών για όλο τον χειμώνα. Φιλοδοξώ και σε μικρές αποδράσεις σε κλαμπάκια της επαρχίας. Είναι κάτι που μου έχει λείψει τα τελευταία χρόνια λόγω των συνθηκών που επέβαλε η πανδημία. Μακάρι να τα προλάβω όλα και μακάρι να μας επιτρέψουν φέτος να επανέλθουμε στη χειμερινή κανονικότητα.
Ποιο είναι το motto σας;
Το Δελφικό «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ» είναι η διαδρομή της ύπαρξής μου. Ατέρμονη φυσικά. Με το ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ δεν τα κατάφερα στην προσωπική μου ζωή, παρά μόνο στη μουσική μου. Συχνά ξέφευγαν υπερφορτισμένες στιγμές, μεγάλες περιοδείες, μεγάλα λάθη. Ο Διαγόρας μας έσωσε ότι ο λεξάριθμος του < ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ = 162> ισούται με το εκατονταπλάσιο του χρυσού αριθμού Φ=1,62. Αριθμού από τον οποίο προκύπτει και τεκμηριώνεται η μουσική επιστήμη. Η μόνη αλήθεια. Στον χωροχρόνο της άυλης δόνησης, τη σεβάστηκα. Το «Μέτρον» άλλωστε ήταν εξ ίσου με το κάλλος χαρακτηριστικό της Ελληνικής σκέψης, ενώ το «Ε» ποτέ δεν υπήρξε.
Τι είναι χαρούμενη ζωή για εσάς;
Με κέντρο την υγεία και τη μουσική, ταξίδια, συναυλίες, εμπειρίες, φίλοι και δημιουργική καταγραφή όλων αυτών. Ο Έρωτας έχει πόνο, δεν κατατάσσεται στις χαρές.
Τι θαυμάζετε περισσότερο στους ανθρώπους;
Τον ηρωισμό. Έτσι με δίδαξε ο Όμηρος.
Τι είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο ευτυχισμένο;
Η εύνοια της θεάς τύχης για λίγες στιγμές ανεξίτηλες στη μνήμη. Δεν εξαρτάται απ’ αυτόν.
Τι φοβάστε περισσότερο;
Τη δύναμη του αρνητικού λόγου. Κυριαρχεί.
Έχεις μια γεμάτη ζωή όταν…
Κατάκοπος, μετά από μια περιοδεία έχεις μια ισχυρή βάση, μια αγκαλιά να σε ξεκουράσει και να σε εμπνεύσει για τα τραγούδια της επόμενης περιοδείας.
Πόση σημασία έχουν τα υλικά αγαθά για μια ευτυχισμένη ζωή;
Το γεγονός πως είμαστε θνητοί δε σημαίνει πως πρέπει να σκεφτόμαστε μόνο θνητά πράγματα. Μεγάλη σημασία έχουν τα υλικά αγαθά, γιατί αποτελούν βασική προϋπόθεση για μια ευτυχισμένη ζωή, μα όχι αποκλειστικότητα. Ένα σπίτι, ένα κομμάτι γης, ένα καλό σχολειό για τα παιδιά σου, μια καλή κιθάρα στα χέρια σου, ναι είναι σημαντικά. Η ευτυχισμένη ζωή είναι απλά θετικές στιγμές στη σειρά και εξαρτάται από υλικά μα και πνευματικά αγαθά. Δεν μπορούμε βέβαια να μιλήσουμε για ευτυχία όταν συνυπάρχουν θετικά και αρνητικά αισθήματα. Ωστόσο, ένας τέτοιος συνδυασμός είναι ευπρόσδεκτος στην κατάσταση της ευδαιμονίας. Τύχη καλή ή κακή εξαρτάται κυρίως από τα κέφια της «θεάς», ενώ η ευδαιμονία εξαρτάται κυρίως από εμάς και τον ατομικό μας δαίμονα. Στα χριστιανικά χρόνια μετονομάστηκε ως Φύλακας Άγγελος. Την προτιμώ την ευδαιμονία, γιατί περιέχει όλο το φάσμα συναισθημάτων και καταστάσεων της ζωής και όχι απλά το κυνήγι του «μόνιμου χαμόγελου» που τελικά είναι ουτοπικό. Η ευδαιμονία είναι ο τελικός σκοπός του ανθρώπου, το σημαντικότερο επίτευγμα. Είναι η κατάσταση πνευματικής άνθισης, ατομικής και οικογενειακής ευτυχίας σε συνδυασμό με μια επιτυχημένη κοινωνική κατάσταση. Περιλαμβάνει παράγοντες που είναι ανεξάρτητοι από τον πλούτο και τα υλικά αγαθά, όπως η χαρά, η υγεία και η δημιουργικότητα. Ο Αριστοτέλης όρισε την ευδαιμονία ως ενέργεια της ψυχής,που συνδέεται άμεσα με την αρετή και την θεωρεί συνεχή δραστηριότητα, ως την πλήρη άνθηση της ανθρώπινης προσωπικότητας, την ολόπλευρη ενεργοποίηση των κυριότερων ανθρώπινων δυνατοτήτων. Ευδαιμονία είναι η ύπαρξη στη ζωή με προσωπική ανάπτυξη και κατανόηση του εαυτού μας και των στόχων μας.(ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ). Αυτό που διαχωρίζει την ευτυχία από την ολοκλήρωση είναι ο πόνος. Η τέλεια ευδαιμονία έχει να κάνει με νοητικές και πνευματικές ασχολίες, όπως και με την αλήθεια. Είναι ανώτερη, επειδή ο νους είναι ανώτερος όλων των πραγμάτων και γιατί τα πράγματα με τα οποία ασχολείται είναι τα σημαντικότερα. Ο Αριστοτέλης θεωρεί πως η ευδαιμονία είναι το τελικό όριο πέρα από το οποίο δεν υπάρχει τίποτε άλλο. Περικλείει μέσα της την αρετή και τη σωφροσύνη, που εξασφαλίζει το πράττειν ηθικά. Είναι πλήρης και αυτάρκης, δε χρειάζεται τίποτα πέρα από αυτό που είναι και δεν έχει να αποδείξει την ύπαρξή της σε κανέναν. Για μια ζωή αρωματισμένη με ευδαιμονία, τα υλικά αγαθά έχουν μηδαμινή σημασία. (Αριστοτέλης, «Ηθικά Νικομάχεια» εκδ. Κάκτος)
Καλοσύνη για εσάς είναι…
Μεγάλη φωτεινή εσωτερική δύναμη που εκδηλώνεται με αγαθή πρόθεση. Δροσερή πηγή χαράς. Η απόκτηση της καλοσύνης ως ιδιότητας του ανθρώπου που επιθυμεί την ειρήνη και την ευτυχία των συνανθρώπων του, απαιτεί μεγάλη προσπάθεια και θάρρος απέναντι στην αλήθεια. Η Καλοσύνη είναι ο ωραιότερος λόγος για να ξεκινήσει μια μουσική σύνθεση.