«5 Τρόποι να ενισχύσεις την αυτοπεποίθησή σου», «3 Πρακτικές για να νιώσεις αυτοπεποίθηση», εκπαιδευτικά προγράμματα ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης και άλλα αντίστοιχα βλέπουμε, τα τελευταία χρόνια, να κυκλοφορούν παντού.
Η αυτοπεποίθηση φαίνεται ότι έχει αναδειχθεί σε ένα φετίχ που οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να κατακτήσουν. Αυτή η έντονη τάση ενασχόλησης με αυτήν, που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια –και που, δυστυχώς, λυπάμαι που το λέω, σε αυτό έχουν μερίδιο ευθύνης πολλοί σύμβουλοι ψυχικής υγείας και life coaches–, έχει αναδείξει την αυτοπεποίθηση ως την αρχή των πάντων! Έτσι, λοιπόν, βλέπουμε συχνά ανθρώπους που κατέχουν κατ’ επίφαση ένα είδος αυτοπεποίθησης, η οποία εκδηλώνεται, πολλές φορές, με υπέρμετρη «άνεση», σνομπισμό, αποστασιοποίηση, αγένεια και ένα attitude «εγώ τα ξέρω όλα και μπορώ να κάνω τα πάντα!».
Δυστυχώς, αυτό το μονομερές κυνήγι της αυτοπεποίθησης, χωρίς το αντίστοιχο κυνήγι της ουσιαστικής γνώσης και ανάπτυξης, δημιουργεί αυτόματα και μια πεποίθηση ότι κατέχουμε τη γνώση, ενώ, στην πραγματικότητα, γνωρίζουμε πολύ λιγότερα από όσα τελικά νομίζουμε.
Η «ψευδαίσθηση της γνώσης» μπορεί, δυστυχώς, να πλήξει την κρίση και τη δράση μας σε πολλούς τομείς και με σημαντικές συνέπειες στην εργασία. Μπορεί να μας οδηγήσει:
- Στη φαινομενική επιτυχία αυτού που αναλαμβάνουμε, καθώς μπερδεύουμε αυτό που θέλει το έργο/εργασία, δηλαδή τη μέθοδο-γνώση-αντίληψη ρίσκου με τη διαγώνια, μη επεξεργασμένη πληροφορία που μας δίνει το Google ή το ChatGPT.
- Σε μια υποτιμητική συμπεριφορά προς τους συναδέλφους-συνεργάτες μας. Δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε και να αξιολογήσουμε τη συνεισφορά τους.
- Σε ελλιπή προετοιμασία και βιασύνη, που, τελικά, μας αφήνει σε αμηχανία όταν χρειαστεί να αποδείξουμε την εμπειρία-γνώση μας.
- Στην ανάληψη ρόλων τους οποίους δεν έχουμε ακόμη τις ικανότητες ή γνώσεις να υποστηρίξουμε.
- Στη λήθη όσον αφορά τη συνεισφορά των άλλων, της ομάδας.
Η αλαζονεία-υπερεκτίμηση του εαυτού μας επιτείνεται σήμερα και από τα τεχνολογικά δεκανίκια που έχουμε στη διάθεσή μας και την πεποίθηση ότι αφού διαβάσω κάτι (συνήθως διαγώνια) για ένα θέμα, σημαίνει ότι το κατέχω, μπορώ να το επεξεργαστώ και να το χειριστώ.
Σε καμία περίπτωση δεν είμαι εναντίον της προσπάθειας ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης. Είναι όμως σημαντικό η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης να συνοδεύεται και από σκληρή δουλειά για την απόκτηση των γνώσεων και των ικανοτήτων μας.
Είναι χρήσιμο να ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας συνειδητά το διανοητικό μας κενό και διαμορφώνοντας μια πιο ρεαλιστική εκτίμηση της γνώσης/ικανοτήτων μας και των ορίων της. Ξέρω ότι είναι «άβολο», αλλά είναι μια καλή αφετηρία για ουσιαστική ανάπτυξη.
Και κάτι τελευταίο: Η ουσιαστική αυτοπεποίθηση στηρίζεται στις επιτυχίες/εμπειρίες που έχουμε μετά από σκληρή προσπάθεια. Αυτή η αυτοπεποίθηση εκφράζεται με ηρεμία, εγγύτητα, ευγένεια και ταπεινοφροσύνη. Η αλαζονεία, ο σνομπισμός και η αποστασιοποίηση είναι δείγματα μιας κατ’ επίφαση αυτοπεποίθησης, η οποία ξεφουσκώνει πολύ γρήγορα.
Dr Λένα Ατζινά
Learning Consulting Coaching