Μπορεί να αποτελούν την πιο ευάλωτη ηλικιακή ομάδα. Μπορεί να είναι εκείνοι
με τα περισσότερα υποκείμενα νοσήματα, που επιβαρύνουν την υγεία τους. Κι όμως, συχνά, οι γιαγιάδες και οι παππούδες είναι αυτοί που πειθαρχούν λιγότερο στα μέτρα προστασίας κατά του κορονοϊού. Δεν είναι ότι δεν φοβούνται μη νοσήσουν. Τρέμουν! Και γι’ αυτό, για παράδειγμα, θα αποφύγουν να παραβρεθούν καλεσμένοι σε μια βάφτιση. Θα πάνε, όμως, χωρίς δεύτερη σκέψη στην εκκλησία για να κοινωνήσουν, συχνά χωρίς να φορούν καν μάσκα. Κι αν τη φορούν, το πιθανότερο είναι, θα τη φορούν λάθος.
Δεν είναι ότι δεν τους καταλαβαίνουμε. Ξέρουμε ότι είναι λίγες οι κοινωνικές εκδηλώσεις που δίνουν πραγματική χαρά σε έναν ηλικιωμένο. Ανησυχούμε, όμως, και θέλουμε με κάθε τρόπο να τους κρατήσουμε κοντά μας όσο περισσότερο γίνεται. Πώς θα τους πείσουμε να προσέχουν περισσότερο; Η ψυχολόγος/ψυχοθεραπεύτρια Δρ. Λίζα Βάρβογλη εξηγεί πώς να μιλήσουμε στη γιαγιά και στον παππού για την τήρηση κοινωνικών αποστάσεων.
Ναι, ναι προσέχουμε. Απλώς βγαίνουμε για λίγα ψώνια, τα βασικά. Και βλέπουμε τους φίλους μας προσεκτικά, φυλαγόμαστε.
Να, θα πεταχτώ ωε τη λαϊκή να πάρω δυο πραγματάκια και θα γυρίσω.
Πήγαμε στο μνημόσυνο και καθίσαμε για καφέ μετά, στο ημιυπόγειο της εκκλησίας που όμως είναι πεντακάθαρα. Αλλά προσέχαμε. Φιληθήκαμε στα πεταχτά, όχι σφιχτές αγκαλιές και τέτοια.
Γιατί να μη βγαίνουμε παιδί μου; Καλά είμαστε. Μα, πώς είστε καλά; Εσύ έχεις πίεση και ο πατέρας μου έχει κάνει εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς πριν 10 χρόνια. Ουου, πού το θυμήθηκες τώρα; Αφού είμαστε μια χαρά, γεροί.
Οι λόγοι που οι ηλικιωμένοι αντιστέκονται στην τήρηση αποστάσεων:
- Κακή/ελλιπής πληροφόρηση: που οδηγεί στο «θα δούμε» και θα ασχοληθώ με αυτό αργότερα.
- Μη συνειδητοποίηση των ηλικιωμένων ότι οι ίδιοι είναι ομάδα υψηλού κινδύνου ή ότι πέρασαν τα χρόνια.
- Γενικότερη πεισματική στάση απέναντι στην αλλαγή.
Πολλοί από τους ηλικιωμένους 75+ μεγάλωσαν με τον φόβο του Β Παγκόσμιου Πολέμου, έχουν αναμνήσεις από όσα πέρασαν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους και επιβίωσαν. Μια επίσης μεγάλη μερίδα ηλικιωμένων είναι και όσοι πέρασαν την τρομάρα της Τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι έφτασαν στο χείλος του γκρεμού -και τελευταία στιγμή τη γλίτωσαν. Τα χειρότερα που φοβόνταν τελικά δεν ήρθαν. Αυτοί είναι οι ηλικιωμένοι γονείς μας, οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας. Και εξακολουθούν να πιστεύουν ότι δεν υπάρχει «χειρότερο» ή ότι απλώς δεν θα συμβεί.
Πέρα από αυτή την πεποίθηση, ένας άλλος παράγοντας που συμβάλει στο να μην συμμορφώνονται οι ηλικιωμένοι στην κοινωνική απόσταση είναι αντιστροφή ρόλων: οι άνθρωποι που κάποτε μας έλεγαν «πρόσεχε παιδί μου» είναι αυτοί που τώρα δεν προσέχουν και έχουμε να τους πούμε εμείς «πρόσεχε».
Ειδικά για τους ηλικιωμένους, η εκκλησία, η λαϊκή, οι κοινωνικές συγκεντρώσεις και το «έξω» οποιασδήποτε μορφής είναι η ζωή τους. Αφορά την ψυχική και τη σωματική τους υγεία. Όταν τους ζητάμε να μείνουν μέσα, στην πραγματικότητα τους απομονώνουμε από την ίδια τη ζωή.
Η τακτική που ΔΕΝ λειτουργεί
Οι περισσότεροι προσπαθούν να προσεγγίσουν τους ηλικιωμένους απαριθμώντας στατιστικές και νούμερα, τα προβλήματα υγείας που θα έχουν, το αυξημένο ενδεχόμενο θανάτου, κ.λπ. Αυτό απλώς δεν λειτουργεί! Οι ηλικιωμένοι, όπως και οι νεότεροι φυσικά, θεωρούν ότι τα στατιστικά στοιχεία είναι απλώς νούμερα και δεν αφορούν τους ίδιους. Προσεγγίζουν το θέμα συναισθηματικά και όχι με τη λογική.
Η τακτική που λειτουργεί
Αυτ που λειτουργεί με τους ηλικιωμένους είναι το συναίσθημα. Η τακτική «κάντο για εμένα» ή «θέλεις τα εγγόνια σου να μεγαλώσουν χωρίς γιαγιά/παππού;» έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα για τον ηλικιωμένο, παρά οποιαδήποτε άλλη παραίνεση.
Πέρα από αυτό, είναι σημαντικό να τους δώσουμε μερικά απλά επιστημονικά δεδομένα, όπως ότι ο κορονοϊός δεν είναι σαν την γρίπη. Είναι χειρότερος. Και επηρεάζει περισσότερο τα άτομα της τρίτης ηλικίας.
Μια εικόνα, χίλιες λέξεις: δείξτε στους ηλικιωμένους εικόνες από την Ιταλία, τη Νέα Υόρκη, τους διασωληνωμένους, για να καταλάβουν τι σημαίνει «αρρωσταίνω από κορονοϊό».
Μιλήστε τους με βάση το τι πρέπει να κάνουν, όχι απλώς θεωρίες και νούμερα. Οι άνθρωποι δεν βγάζουν συμπεράσματα από τους αριθμούς, ούτε κάνουν το άλμα να πάνε από μόνοι τους από τη θεωρία στην πράξη. Χρειάζεται να πούμε συγκεκριμένα στους ηλικιωμένους τι πρέπει να κάνουν: να πλένουν τα χέρια, να φοράνε μάσκα, να βάζουν αντισηπτικό και να αποφεύγουν να βγαίνουν έξω. Και όταν πρέπει να το κάνουν, να τηρούν τις αποστάσεις ασφαλείας.
Το δυσκολότερο είναι να τους πούμε να μένουν μέσα. Αυτό χρειάζεται τεράστια αλλαγή στη στάση ζωής των ηλικιωμένων. Θεωρούν ότι τα κάνουν όλα σωστά, δεν κάνουν τίποτα που «δεν πρέπει» και ότι προσέχουν. Παρόλα αυτά, συνεχίζουν τη ζωή τους κανονικά. Ρωτήστε τους λοιπόν τι ακριβώς εννοούν όταν σας λένε «προσέχω». Ρωτήστε τους πώς ακριβώς προφυλάγονται, τι έχουν ακούσει, τι κάνουν οι φίλοι τους, αν χρειάζονται κάτι από εσάς.
Μη λέτε «Πρέπει να κάνεις αυτό» και «Δεν πρέπει να κάνεις το άλλο», γιατί έτσι είναι σαν να τους υποτιμάτε και να τους στήνετε στον τοίχο ως ένοχους. Πέστε στους ηλικιωμένους τι κάνετε εσείς. Πέστε τους ότι δεν πάτε στο γραφείο και δουλεύετε από το σπίτι. Πέστε τους ότι τα παιδιά σας δεν πάνε σχολείο (ή πηγαίνουν με βάρδιες). Πείτε τους ότι δεν αφήνετε τα παιδιά σας να βλέπουν τους φίλους τους συνέχεια, ότι κόψατε τους κλειστούς χώρους. Πείτε τους ότι κι εσάς σας ενοχλεί, αλλά αυτός είναι ο τρόπος να σταματήσει η εξάπλωση του ιού.
Ρωτήστε τους τι έκαναν παλαιότερα, σε άλλες δύσκολες στιγμές, πώς τα κατάφεραν και πώς επιβίωσαν. Ακούστε τις ιστορίες που έχουν να σας πουν. Μάθετε από την εμπειρία των ηλικιωμένων.
Δρ. Λίζα Βάρβογλη
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
www.varvogli.gr