Πώς θα σας φαινόταν αν ξέρατε ότι το άγχος μπορεί να γίνει σύμμαχος και να σας οδηγήσει στην αύξηση των επιδόσεων, για να πετύχετε τους στόχους σας;
Το άγχος έχει τις ρίζες του στα πρώιμα παιδικά μας χρόνια
Από τη γέννησή μας και παρόλο που δεν βηματίζουμε ακόμα, ακολουθούμε τρεις κύριους δρόμους συναισθηματικής ανάπτυξης. Τον δρόμο της χαράς, του φόβου και του θυμού. Ξεκινάμε έχοντας έμφυτες συναισθηματικές αντιδράσεις και προχωράμε μέσω των κοινωνικών μας αλληλεπιδράσεων, για να αποκτήσουμε «πραγματικά» συναισθήματα, και όλα αυτά μέχρι τον πρώτο χρόνο της ζωής μας.
Μετά τον πρώτο χρόνο, κάνει έντονα την εμφάνισή του το πιο περίπλοκο συναίσθημα, το συναίσθημα του άγχους. Βεβαίως, αξιοσημείωτο είναι το ότι από τους δύο πρώτους μήνες της ζωής μας έχουμε ένα γενικό αίσθημα άγχους όταν μένουμε μόνοι. Επίσης, μετά τους οκτώ μήνες βιώνουμε το άγχος του αποχωρισμού. Επομένως, σωστά καταλάβατε, αγχωνόμαστε από πολύ-πολύ νωρίς.
Γιατί, στ’ αλήθεια, αγχωνόμαστε;
Πολλά μπορεί να είναι τα αληθινά αίτια που κρύβονται πίσω από το άγχος μας. Όπως το να πιστεύουμε ότι δεν θα τα καταφέρουμε, να έχουμε έντονα «πρέπει» για εμάς και τη ζωή μας ή να «μαντεύουμε» το μέλλον κάνοντας μόνο αρνητικές προβλέψεις. Να «αναμασάμε» παρελθοντικές αποτυχίες ή να έχουμε την τάση να δραματοποιούμε τις καταστάσεις και τα γεγονότα. Να έχουμε διχοτομικό τρόπο σκέψης, άσπρο-μαύρο ή να κάνουμε επιλεκτικό φιλτράρισμα, μένοντας επικεντρωμένοι μόνο στα αρνητικά που μας συμβαίνουν.
Πίσω από το άγχος μας δεν κρύβονται μόνο οι πεποιθήσεις ή τα μοτίβα σκέψης μας, αλλά κυρίως ο φόβος της αποτυχίας ή της απόρριψης.
Ποια είναι η σωστή «δόση» άγχους;
Υπάρχουν πράγματα που μπορούν να μας κάνουν καλό ή κακό, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπιδρούμε με αυτά. Ας σκεφτούμε, για παράδειγμα, τα φάρμακα. Αν πάρουμε τη σωστή δόση, τότε τα φάρμακα μας κάνουν καλό, αν όχι, οι συνέπειες είναι καταστροφικές. Κάτι παρόμοιο ισχύει και με το άγχος. Ξέρουμε όμως ποια είναι η ιδανική «δόση» άγχους, η οποία θα μας οδηγήσει στο να πετύχουμε τους στόχους μας;
Σύμφωνα με τον νόμο του Yerkes-Dodson (1908), υπάρχει μια σχέση μεταξύ του άγχους και της απόδοσής μας. Η σχέση αυτή απεικονίζεται σχηματικά, με ένα αντεστραμμένο γράμμα U. Οι δύο άκρες του σχήματος ισοδυναμούν αντίστοιχα με το λίγο και με το υπερβολικό άγχος, ενώ η κορυφή της καμπύλης απεικονίζει τα μεσαία επίπεδά του. Το λίγο άγχος οδηγεί στο να δείχνουμε λιγότερο ενδιαφέρον και προσοχή σε ό,τι κάνουμε, με συνέπεια μια μειωμένη επίδοση. Από την άλλη πλευρά, το υπερβολικό άγχος μάς ακινητοποιεί, ρίχνοντας ταυτόχρονα τα επίπεδα της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησής μας, με αποτέλεσμα την αξιοσημείωτη επιδείνωση της απόδοσής μας. Εντούτοις, τα μεσαία επίπεδα άγχους ενισχύουν την επίδοσή μας, καθώς μας κατευθύνουν σε αύξηση της προσοχής, με επακόλουθο την εξέλιξή μας.
Το άγχος υπάρχει στη ζωή μας από πολύ νωρίς, δεν παίζει ρόλο, λοιπόν, αν αγχωνόμαστε, αλλά σε τι βαθμό αγχωνόμαστε.
Τζένη Ζωργιού
Σύμβουλος Προσωπικής Ανάπτυξης-Life & Relationship Coach
