Αρθρογράφος: Άννα Αλβανού, Ψυχολόγος
Πολύ συχνά, άνθρωποι που προσέρχονται στο γραφείο ενός ψυχοθεραπευτή ξαφνιάζονται από τον αριθμό των ορίων που τίθενται προκειμένου να προστατεύσουν την ιδιαίτερη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ θεραπευτή – θεραπευόμενου.
Γιατί χρειάζονται όλα αυτά τα όρια;
Γιατί ο θεραπευτής μου δεν αποκαλύπτει προσωπικές του πληροφορίες; Γιατί δεν μπορώ να καλώ τον θεραπευτή μου όσο συχνά θέλω; Αναρωτιούνται συχνά. Μάλιστα, είναι πολύ συχνό οι θεραπευόμενοι να προσπαθούν να διαρρήξουν τα όρια, να παραβούν τους «κανόνες».
Ακόμα πιο συχνά, αισθάνονται απογοήτευση ή και θυμό για την έλλειψη αμοιβαιότητας που χαρακτηρίζει τη σχέση τους με τον θεραπευτή, στον οποίο εκείνοι αποκαλύπτουν τις πιο κρυφές τους σκέψεις και συναισθήματα ενώ εκείνος παραμένει φειδωλός.
Όλες αυτές οι ιδέες στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι δικαιολογημένες εφόσον δε γνωρίζουμε τη βαθύτερη σημασία και θεραπευτική επίδραση των ορίων.
Στην πραγματικότητα, από τι μας προστατεύουν τα όρια και γιατί χρειάζεται να είναι τόσο αυστηρά στη θεραπεία;
Αρχικά, όπως στη θεραπεία έτσι και στη ζωή, υπάρχουν ρόλοι με σαφή όρια και ιδιότητες, όπως η σχέση γονέα-παιδιού, εργοδότη-υπαλλήλου ή ιατρού-ασθενή κτλ. Πολλές φορές, η σύγχυση των ορίων ανάμεσα στις σχέσεις επιφέρει προβλήματα τόσο στις σχέσεις καθαυτές όσο και στα μέλη που τις αποτελούν.
Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί θα υιοθετήσει τον ρόλο του γονέα και θα μετατραπεί σε γονεϊκό παιδί, τότε τόσο η σχέση όσο και το ίδιο το άτομο θα υποφέρουν.
Η ψυχοθεραπεία, μέσα από τα όρια που επιβάλλει, προστατεύει την ψυχοθεραπευτική σχέση, όπως και το ίδιο το άτομο, από την ενδεχόμενη τάση του να παραβιάζει τα όρια στις σχέσεις εν γένει.
Με αυτόν τον τρόπο, τα ίδια τα όρια της ψυχοθεραπείας αποτελούν ένα σημαντικό μάθημα για τη ζωή του ατόμου, έτσι ώστε να μάθει να σέβεται τα όρια τόσο των άλλων όσο και τα δικά του.
Από την άλλη, στις περιπτώσεις που κάποιος αισθάνεται άβολα με τη θέσπιση ορίων, μια πολύ σημαντική συνειδητοποίηση θα ήταν να ανακαλύψει τον λόγο για τον οποίο συμβαίνει αυτό. Κάποιες φορές, ένα άτομο δεν αισθάνεται ασφάλεια μέσα σε ό,τι αντιλαμβάνεται πως περικλείεται στα όρια του εαυτού του.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει μια αίσθηση μοναχικότητας, που ενδεχομένως είναι δύσκολο να αντιμετωπισθεί. Ωστόσο, εντός των πλαισίων της ψυχοθεραπείας είναι δυνατή η σύναψη μιας ασφαλούς σχέσης με τον θεραπευτή και κατ’ επέκταση με τον εαυτό και τους άλλους.
Ακόμα, είναι δυνατόν κάποιος να απειλείται από τα όρια όταν αισθάνεται ο αποδέκτης όλης της προσοχής και της φροντίδας του θεραπευτή.
Αυτό είναι πιθανό είτε να ασκεί ψυχολογική πίεση, καθώς δεν είναι εύκολο να αλλάξει κανείς θέμα όταν επιθυμεί να αποφύγει μια σκέψη ή συνειδητοποίηση ή ακόμα και να προκαλεί αισθήματα ενοχής που το άτομο δεν μπορεί να ανταποδώσει τη φροντίδα με τον τρόπο που τη λαμβάνει. Πολλοί θεραπευόμενοι αποφεύγουν να κλάψουν κατά τη διάρκεια της θεραπείας για να μην επιβαρύνουν τον θεραπευτή ή ακόμα του κάνουν δώρα προκειμένου να τον φροντίσουν.
Σε αυτήν την περίπτωση, είναι πολύ σημαντική η συνειδητοποίηση ότι στη θεραπευτική σχέση εισερχόμαστε προκειμένου να ανακαλύψουμε πλευρές του εαυτού μας που μας εμποδίζουν να αισθανόμαστε λειτουργικοί σε όλες τις πτυχές της ζωής και να αναγνωρίσουμε σκέψεις και συναισθήματα που προκαλούν άγχος και άλλα συμπτώματα.
Όλος ο χρόνος είναι αφιερωμένος σε εμάς και το αντάλλαγμα είναι το οικονομικό αντίτιμο, το οποίο είναι μια σημαντική παράμετρος του ψυχοθεραπευτικού πλαισίου.
Όπως επισημαίνει και ο Irvin Yalom, η ίδια η θεραπευτική σχέση πολλές φορές καταλήγει να είναι πιο σημαντικό θεραπευτικό όπλο από όσο οι θεραπευτικές τεχνικές και παρεμβάσεις.
Συγγραφή – Επιμέλεια Άρθρου
Άννα Αλβανού – Ψυχολόγος
Ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, ατομική – ομαδική ψυχοθεραπεία. Δίπλωμα στην Κλινική Ύπνωση με εξειδίκευση στη Βιοθυμική Ψυχοθεραπεία. Ψυχοεκπαιδευτικές Παρεμβάσεις – Συμπεριφορική Θεραπεία Οικογένειας στην Ψύχωση.
